کاهش ازون

کاهش اُزون[ ۱] یا تخلیه اوزون به توصیف دو پدیده گفته می شود که طی آنها از دهه ۱۹۷۰ میلادی، حجم مولکول ازون در لایه استراتوسفر ( لایه ازون ) زمین در حدود ۴٪ در هر دهه کاهش یافته است. مهم تر از آن، کاهش استراتوسفر اوزون در طول سرزمین های قطبی بود.
جزئیات این دو پدیده دارای تفاوت های کمی هستند. اما کاتالیزور هر دو پدیده تخریب ازون توسط اتم های هالوژنی است. منبع اصلی این اتم های هالوژنی دست ساخته های بشری هستند. [ ۲]
علت اصلی تخریب ازون و سوراخ ازون مواد شیمیایی تولید شده به ویژه مبردهای هالوکربن تولید شده، حلال ها، پیشرانه ها و عوامل دم کننده کف ( کلروفلوئوروکربن ها ( CFCها ) ، HCFCها، هالون ها ) است که به عنوان مواد تخریب کننده ازن ( ODS ) نامیده می شوند. این ترکیبات پس از انتشار از سطح، با اختلاط متلاطم به استراتوسفر منتقل می شوند و بسیار سریعتر از آنکه مولکول ها ته نشین شوند، مخلوط می شوند. [ ۳] هنگامی که در استراتوسفر قرار گرفتند، آن ها از طریق تجزیه نوری اتم های هالوژن آزاد می کنند که تجزیه ازون ( O3 ) به اکسیژن ( O2 ) را کاتالیز می کند. هر دو نوع کاهش ازون با افزایش انتشار هالوکربن ها افزایش می یابد. [ ۴]
کاهش زنجان نگرانی جهانی را نسبت به افزایش خطرات سرطان و سایر اثرات منفی ایجاد کرده است. لایه اوزون از عبور بیشتر طول موج های اشعه ماورا بنفش ( UV ) از جو زمین جلوگیری می کند. این طول موج ها باعث سرطان پوست، آفتاب سوختگی، نابینایی دائمی و آب مروارید می شود که پیش بینی می شود به دلیل نازک شدن اوزون به میزان چشمگیری افزایش یابد و به گیاهان و حیوانات آسیب برساند. این نگرانی ها منجر به تصویب پیمان مونترال در سال ۱۹۸۷ شد که تولید CFC، هالون و سایر مواد شیمیایی تخریب کننده اوزون را ممنوع می کند.
این ممنوعیت در سال ۱۹۸۹ اعمال شد. سطح اوزون در اواسط دهه ۱۹۹۰ تثبیت شد و در دهه ۲۰۰۰ شروع به بازیابی کرد، زیرا تغییر جریان جتی در نیمکره جنوبی به سمت قطب جنوب متوقف شده و حتی ممکن است تغییر کند. [ ۵] پیش بینی می شود بازیابی در قرن آینده ادامه داشته باشد و پیش بینی می شود سوراخ ازن تا حدود سال ۲۰۷۵ به سطح قبل از ۱۹۸۰ برسد. [ ۶] در سال ۲۰۱۹، ناسا گزارش داد که سوراخ ازن کوچک ترین سوراخ از زمان کشف آن در سال ۱۹۸۲ است. [ ۷] [ ۸] [ ۹]