کانی رسی

کانیِ رُسی (clay mineral)
کانی۱ ای از گروه کانی های سیلیکات آب دار۲، و تشکیل دهندۀ بخش عمدۀ ذرات ریزدانۀ۳ خاک رُس. کانی های رُسی معمولاً بر اثر هوازدگی۴ یا دگرسانی۵ سایر کانی های سیلیکاتی تشکیل می شوند. تقریباً همۀ کانی های رُسی ساختار سیلیکات ورقه ای، شبیه میکا، دارند. برخی از خواص سودمند این کانی ها عبارت اند از ازدست دادن آب بر اثر گرما، انبساط و انقباض در شرایط متفاوت، مبادلۀ کاتیون با محیط های دیگر، و خاصیت موم سانی در حالت خیس. کائولینیت۶، ایلیت۷، و مونت مریلینت۸ نمونه هایی از کانی های رُسی اند. کائولینیت با فرمول Al۲Si۲O۵ (OH)۴کانی رُسی سفیدرنگ رایجی است که درنتیجۀ دگرسانی سیلیکات های آلومینیوم۹، به ویژه فلدسپات ها۱۰، تشکیل می شود. ایلیت متشکل از مواد سازندۀ کائولینیت، به همراه پتاسیم۱۱، و کانی اصلی رسوب های رُسی، گِل سنگ ۱۲ها، و شیل۱۳ ها. ایلیت بر اثر هوازدگی فلدسپات ها و سایر سیلیکات ها ایجاد می شود. مونت مریلینت از سازنده های کائولینیت به همراه سدیم۱۴ و منیزیوم۱۵ تشکیل می شود و همراه با کانی های رُسیِ حاویِ منیزیوم و آهن، بر اثر دگرسانی و هوازدگی سنگ های آذرین مافیک۱۶، حاصل می شود. کائولینیت، نام معدنی کائولین۱۷ یا خاک چینی۱۸، در صنایع کاغذ و سرامیک اهمیت اقتصادی دارد. ایلیت نیز با سایر کانی های رُسی در سرامیک سازی مصرف می شود. مونت مریلینت تشکیل دهندۀ اصلی گِل سرشور۱۹ است و در ساخت گِل حفّاری برای خنک کردن و روان کاری تجهیزات حفّاری نیز به کار می رود. ورمیکولیت۲۰ شبیه مونت مریلینت است. بر اثر گرما منبسط می شود و مادّه ای مناسب برای عایق کاری تولید می کند.mineralhydrous silicatefine-grainedweatheringalterationkaoliniteillitemontmorillonitealuminium silicatefeldsparpotassiummudstoneshalesodiummagnesiummafic igneous rockkaolinchina clayfuller’s earthvermiculite