کالیستن. [ کال ْ لی ت ِ ] ( اِخ ) مورخ و فیلسوف یونانی که در الینت یونان بدنیا آمد ( 360؟-328 ق. م. ). وی یکی از نبیره های ارسطو بود که تربیت او را عهده دار بود. و نیز یکی ازرفقای دوران تحصیل اسکندر بود. پورداود در ج 2 یشتهاحاشیه ص 286 درباره او چنین آرد: مورخ یونانی در هنگام لشکرکشی اسکندر بهمراه او بایران آمد و بعد طرف غضب اسکندر واقع شده کشته گردید. در جزو تالیفات اوتاریخی است راجع به اسکندر که ناتمام مانده است ، بعدها رمانی به زبان یونانی که ظاهراً در قرن سوم میلادی راجع به اسکندر ساخته شده به این نویسنده نسبت داده اند. و آنچه در داستانهای ایران در خصوص اسکندر نقل شده است از همین رمان یونانی است. مرحوم پیرنیا در ج 1 فرهنگ ایران باستان ص 168 و 169 چنین گوید: داستان اسکندر در تاریخ و ادبیات ما معروف است. این داستان که مایه شگفت هر ایرانی است از زبان سریانی به مارسیده است. اسکندرنامه سریانی که امروزه در دست است از روی اسکندرنامه پهلوی است و اسکندرنامه پهلوی که بدبختانه از دست رفته ترجمه ای بوده از اسکندرنامه یونانی که هنوز موجود است. این اسکندرنامه یونانی نظر بوضعی که امروزه دارد باید در سده سوم میلادی در زمان بطلمیوس که پس از مرگ اسکندر در سال 323 ق. م. در مصر سلطنت تشکیل دادو تا سال سی ام ق. م. پایا بود، سرچشمه گرفته باشد. این مطالب که بیشترش افسانه و داستان است در سده سوم میلادی به صورت کتابی درآمده و به کالیستن نسبت داده شده و اکنون آن کتاب باسم کالیستن دروغی خوانده میشود. کالیستن نوه ارسطو از نویسندگان یونانی بوده که در هنگام لشکرکشی اسکندر به ایران همراه وی بود.
