کاشفی، حسین بن علی (بیهق ۸۴۰ـ هرات ۹۱۰ق)
(یا: واعظ کاشفی، ملا حسین واعظ) مفسر، صوفی و واعظ ایرانی. تا جوانی در زادگاه خود به سر برد و به وعظ روزگار می گذرانید. سپس از بیهق به نیشابور و مشهد و از آن جا به هرات رفت. در هرات با مولانا جامی دیدار کرد و پس از معاشرت با وی به طریقۀ نقشبندیه پیوست. نزد سلطان حسین بایقرا و امیرعلی شیر نوایی محترم بود. همچنان در هرات به وعظ و خطابت و تصنیف می پرداخت تا درگذشت. در میان اهل تسنن به شیعیگری متهم بود و در میان شیعیان به تسنن. کاشفی در علم کلام، حدیث، تفسیر، نجوم و فنون ادب مسلط بود و از علوم غریبه نیز آگاهی داشت. از نخستین علمایی است که کتب علمی و اخلاقی را به زبان نسبتاً ساده و روان و برای استفادۀ عامه تألیف کرده است. از آثار اوست: انوار سهیلی (۱۸۲۱)؛ روضةالشهدا (تهران، ۱۳۲۹ش)؛ مواهب علیّه/تفسیر حسینی در تفسیر قرآن (تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۹ش)؛ اخلاق محسنی در علم اخلاق (تهران، ۱۳۵۸ش)؛ اسرار قاسمی در سحر و طلسمات (بمبئی، ۱۳۰۲ق)؛ لباب معنوی فی انتخاب مثنوی (تهران، ۱۳۱۹ش). کتاب روضة الشهداء وی که دربارۀ حادثه عاشوراست موجب شهرت اوست.
(یا: واعظ کاشفی، ملا حسین واعظ) مفسر، صوفی و واعظ ایرانی. تا جوانی در زادگاه خود به سر برد و به وعظ روزگار می گذرانید. سپس از بیهق به نیشابور و مشهد و از آن جا به هرات رفت. در هرات با مولانا جامی دیدار کرد و پس از معاشرت با وی به طریقۀ نقشبندیه پیوست. نزد سلطان حسین بایقرا و امیرعلی شیر نوایی محترم بود. همچنان در هرات به وعظ و خطابت و تصنیف می پرداخت تا درگذشت. در میان اهل تسنن به شیعیگری متهم بود و در میان شیعیان به تسنن. کاشفی در علم کلام، حدیث، تفسیر، نجوم و فنون ادب مسلط بود و از علوم غریبه نیز آگاهی داشت. از نخستین علمایی است که کتب علمی و اخلاقی را به زبان نسبتاً ساده و روان و برای استفادۀ عامه تألیف کرده است. از آثار اوست: انوار سهیلی (۱۸۲۱)؛ روضةالشهدا (تهران، ۱۳۲۹ش)؛ مواهب علیّه/تفسیر حسینی در تفسیر قرآن (تهران، ۱۳۱۸ـ۱۳۲۹ش)؛ اخلاق محسنی در علم اخلاق (تهران، ۱۳۵۸ش)؛ اسرار قاسمی در سحر و طلسمات (بمبئی، ۱۳۰۲ق)؛ لباب معنوی فی انتخاب مثنوی (تهران، ۱۳۱۹ش). کتاب روضة الشهداء وی که دربارۀ حادثه عاشوراست موجب شهرت اوست.