کارل فریدریش گِلدنر ( به آلمانی: Karl Friedrich Geldner ) ( زادهٔ ۱۷ دسامبر ۱۸۵۲ - مرگ ۵ فوریهی ۱۹۲۹ ) زبان شناس و خاورشناس آلمانی بود. نام آوریِ او بیشتر به دلیل واکاوی و تقابل متن های اوستایی و ودایی سانسکریت است.
... [مشاهده متن کامل]
او در زالفلد زاکسه - ماینینگن زاده شد. پدرش یک کشیش پروتستان بود. گلدنر سانسکریت و اوستایی را در دانشگاه لایپزیگ آموخت. سپس به دانشگاه توبینگن رفت و در سال ۱۸۷۵ دکترایش را در زمینهٔ آموزه های هندشناسی دریافت داشت. درآینده او استاد دانشگاه برلین شد. او ۱۷ سال در برلین به آموزش پرداخت. در ۱۹۰۷ به دانشگاه ماربورگ رفت. او در ۱۹۲۹ بازنشسته شد ولی تا زمان مرگش در ماربورگ ماند.
نخستین اثر او در ۱۸۷۷ هنگامی که او هنوز دانشجوی دکترا بود به نام سنجش اوستای نو به چاپ رسید. او در این کتاب نشان داد که بیشتر شعرهای اوستای نو هشت هجایی و برخی نیز ده یا ۱۲ سیلابیند. او در نظریهٔ خود بیان داشت که برخلاف گاهان که شعرهایش موزون اند اوستای نوین دارای چامه های آهنگین است.
گِلدنر با اینکه بیشتر ترجیح می داد روی وداها کار کند ولی پس از پایان نامهٔ دکترایش به اصلاح ویرایش اوستای وسترگارد پرداخت. سپس به بررسی یسنا و آنگاه ویسپرد و خرده اوستا پرداخت. آنگاه در جلد سوم کارهایش که در ۱۸۵۹ به چاپ رسید وندیداد را بررسید و دیباچه ای نگاشت. او روی هم رفته بیش از ۱۲۰ متن را بررسی نمود. او چندین مقاله دربارهٔ اوستا و شرح آن نگاشت. سپس دوباره به مطالعهٔ متن های سانسکریت پرداخت. از ۱۸۹۵ او تنها دو اثر دربارهٔ اوستا به چاپ رساند و زمان خود را صرف ساسنکریت نمود. در آینده او با همکاری ریشارد پیشل به کار بر روی وداها پرداخت. پسایند همکاری این دو مطالعات ودایی بود. در این اثر برخلاف کارهای پیشینیان از روش های زبان شناسی کمتر اثری بود و بیشتر به گزارش پرداخته شده است.
در ۱۹۰۷ که او به ماربورگ بازگشت کوشش هایش را روی ترجمهٔ ریگ ودا گذارد. نتیجهٔ کار او در این زمینه پس از مرگش به چاپ رسید.
• سنجش اوستای نو، توبینگن، ۱۸۷۷
• مطالعات اوستا، استراسبورگ، ۱۸۸۲
• ترجمه و شرح سه یشت از زند اوستا، اشتوتگارت، ۱۸۸۴
• اوستا؛ کتاب مقدس پارسیان ( در سه جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۸۸۵–۱۸۹۵
• ترجمهٔ ۷۰ ترانهٔ ریگ ودا ( به همراهی رودلف فون روت و آدولف کگی ) ، توبینگن، ۱۸۷۵
• مطالعات ودایی ( به همراهی ریشارد پیشل در سه جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۸۸۹–۱۹۰۱
• ادبیات اوستایی؛ طرح کلی زبان شناسی ایرانی، توبینگن، ۱۹۰۴
• گزیدهٔ ریگ ودا ( ۲ جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۹۰۷–۱۹۰۹
• تصنیف های هندی، ماربورگ، ۱۹۱۳
• دین زرتشتی ( اوستا ) ، توبینگن، ۱۹۲۶
• وداگرایی و برهماگرایی، توبینگن
• برگردان ریگ ودا از سانسکریت به آلمانی ( سه جلد ) ، لندن و ویسبادن، ۱۹۵۱
... [مشاهده متن کامل]
او در زالفلد زاکسه - ماینینگن زاده شد. پدرش یک کشیش پروتستان بود. گلدنر سانسکریت و اوستایی را در دانشگاه لایپزیگ آموخت. سپس به دانشگاه توبینگن رفت و در سال ۱۸۷۵ دکترایش را در زمینهٔ آموزه های هندشناسی دریافت داشت. درآینده او استاد دانشگاه برلین شد. او ۱۷ سال در برلین به آموزش پرداخت. در ۱۹۰۷ به دانشگاه ماربورگ رفت. او در ۱۹۲۹ بازنشسته شد ولی تا زمان مرگش در ماربورگ ماند.
نخستین اثر او در ۱۸۷۷ هنگامی که او هنوز دانشجوی دکترا بود به نام سنجش اوستای نو به چاپ رسید. او در این کتاب نشان داد که بیشتر شعرهای اوستای نو هشت هجایی و برخی نیز ده یا ۱۲ سیلابیند. او در نظریهٔ خود بیان داشت که برخلاف گاهان که شعرهایش موزون اند اوستای نوین دارای چامه های آهنگین است.
گِلدنر با اینکه بیشتر ترجیح می داد روی وداها کار کند ولی پس از پایان نامهٔ دکترایش به اصلاح ویرایش اوستای وسترگارد پرداخت. سپس به بررسی یسنا و آنگاه ویسپرد و خرده اوستا پرداخت. آنگاه در جلد سوم کارهایش که در ۱۸۵۹ به چاپ رسید وندیداد را بررسید و دیباچه ای نگاشت. او روی هم رفته بیش از ۱۲۰ متن را بررسی نمود. او چندین مقاله دربارهٔ اوستا و شرح آن نگاشت. سپس دوباره به مطالعهٔ متن های سانسکریت پرداخت. از ۱۸۹۵ او تنها دو اثر دربارهٔ اوستا به چاپ رساند و زمان خود را صرف ساسنکریت نمود. در آینده او با همکاری ریشارد پیشل به کار بر روی وداها پرداخت. پسایند همکاری این دو مطالعات ودایی بود. در این اثر برخلاف کارهای پیشینیان از روش های زبان شناسی کمتر اثری بود و بیشتر به گزارش پرداخته شده است.
در ۱۹۰۷ که او به ماربورگ بازگشت کوشش هایش را روی ترجمهٔ ریگ ودا گذارد. نتیجهٔ کار او در این زمینه پس از مرگش به چاپ رسید.
• سنجش اوستای نو، توبینگن، ۱۸۷۷
• مطالعات اوستا، استراسبورگ، ۱۸۸۲
• ترجمه و شرح سه یشت از زند اوستا، اشتوتگارت، ۱۸۸۴
• اوستا؛ کتاب مقدس پارسیان ( در سه جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۸۸۵–۱۸۹۵
• ترجمهٔ ۷۰ ترانهٔ ریگ ودا ( به همراهی رودلف فون روت و آدولف کگی ) ، توبینگن، ۱۸۷۵
• مطالعات ودایی ( به همراهی ریشارد پیشل در سه جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۸۸۹–۱۹۰۱
• ادبیات اوستایی؛ طرح کلی زبان شناسی ایرانی، توبینگن، ۱۹۰۴
• گزیدهٔ ریگ ودا ( ۲ جلد ) ، اشتوتگارت، ۱۹۰۷–۱۹۰۹
• تصنیف های هندی، ماربورگ، ۱۹۱۳
• دین زرتشتی ( اوستا ) ، توبینگن، ۱۹۲۶
• وداگرایی و برهماگرایی، توبینگن
• برگردان ریگ ودا از سانسکریت به آلمانی ( سه جلد ) ، لندن و ویسبادن، ۱۹۵۱
