کارل بری شارپلس ( به انگلیسی: Karl Barry Sharpless ) ( متولد ۲۸ آوریل ۱۹۴۱ ) شیمی دان آمریکایی و برنده جایزه نوبل است. او در سال ۲۰۰۱ به همراه ریوجی نویوری و ویلیام نولز «برای کار دربارهٔ واکنش های اکسیداسون فعال شده توسط کاتالیزهای کایرال»[ ۱] و درسال ۲۰۲۲ به همراه کارولین آر. برتوزی و مورتن ملدال «برای توسعه کلیک شیمی و شیمی بیواورتوگونال» موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. پس از فردریک سنگر، شارپلس دومین فردی است که موفق به دریافت دو جایزه نوبل شیمی شده است.
شارپلس در فیلادلفیا، پنسیلوانیا به دنیا آمد. او در ۱۹۶۳ تحصیلات خود را در کالج دارتموث آغاز نمود و در سال ۱۹۶۸ دکترای خود را از دانشگاه استنفورد گرفت. پس از دریافت دکترای در دانشگاه استنفورد و دانشگاه هاروارد مشغول به کار شد او همچنین دارای مدرک افتخاری از دانشگاه فنی مونیخ است.
شارپلس واکنش های اکسیداسیون فضاگزین را توسعه داد و نشان داد که تشکیل یک مهارکننده با قدرت فمتومولار می تواند توسط آنزیم استیل کولین استراز کاتالیز شود که با یک آزید و یک آلکین شروع می شود. او چندین واکنش شیمیایی را کشف کرد که سنتز نامتقارن را از علمی تخیلی به معمولی تبدیل کرده است، از جمله این واکنش ها آمینوهیدروکسیلاسیون، دی هیدروکسیلاسیون، و اپوکسیداسیون نامتقارن شارپل هستند.
در سال ۲۰۰۱ او نصف سهم جایزه نوبل شیمی را به خاطر کارش در مورد واکنش های اکسیداسیون کاتالیز شده کایرال ( اپوکسیداسیون شارپ، دی هیدروکسیلاسیون نامتقارن بدون شارپ، اکسی آمیناسیون بدون شارپ ) دریافت کرد. نیمه دیگر جایزه سال بین ویلیام اس. نولز و ریوجی نویوری ( برای کارشان در مورد هیدروژناسیون انتخابی استری ) تقسیم شد.
اصطلاح «شیمی کلیک» توسط شارپلس در سال ۱۹۹۸ ابداع شد و اولین بار توسط شارپلس، هارتموث کلب و ام. جی به طور کامل توصیف شد. فین در مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس در سال ۲۰۰۱. این شامل مجموعه ای از واکنش های بسیار انتخابی و گرمازا است که در شرایط ملایم رخ می دهند. موفق ترین مثال، سایکلودیشن هویزگن آلکین آزید برای تشکیل ۱٬۲٬۳ - تریازول است.
تا سال ۲۰۲۲، شارپلس دارای شاخص اچ ۱۸۰ در گوگل اسکالر و ۱۲۴ در پایگاه اسکوپس است. [ نیازمند منبع]
شارپلس در سال ۱۹۶۵ با یان دوسر ازدواج کرد و آنها صاحب سه فرزند شدند. او در یک حادثه آزمایشگاهی در سال ۱۹۷۰ که در آن یک لوله ان ام آر منفجر شد، کمی پس از ورود به ام آی تی به عنوان استادیار، از یک چشم نابینا شد. پس از این حادثه، شارپلس تأکید می کند: «به هیچ وجه بهانه کافی برای عدم استفاده از عینک ایمنی در آزمایشگاه وجود ندارد».
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفشارپلس در فیلادلفیا، پنسیلوانیا به دنیا آمد. او در ۱۹۶۳ تحصیلات خود را در کالج دارتموث آغاز نمود و در سال ۱۹۶۸ دکترای خود را از دانشگاه استنفورد گرفت. پس از دریافت دکترای در دانشگاه استنفورد و دانشگاه هاروارد مشغول به کار شد او همچنین دارای مدرک افتخاری از دانشگاه فنی مونیخ است.
شارپلس واکنش های اکسیداسیون فضاگزین را توسعه داد و نشان داد که تشکیل یک مهارکننده با قدرت فمتومولار می تواند توسط آنزیم استیل کولین استراز کاتالیز شود که با یک آزید و یک آلکین شروع می شود. او چندین واکنش شیمیایی را کشف کرد که سنتز نامتقارن را از علمی تخیلی به معمولی تبدیل کرده است، از جمله این واکنش ها آمینوهیدروکسیلاسیون، دی هیدروکسیلاسیون، و اپوکسیداسیون نامتقارن شارپل هستند.
در سال ۲۰۰۱ او نصف سهم جایزه نوبل شیمی را به خاطر کارش در مورد واکنش های اکسیداسیون کاتالیز شده کایرال ( اپوکسیداسیون شارپ، دی هیدروکسیلاسیون نامتقارن بدون شارپ، اکسی آمیناسیون بدون شارپ ) دریافت کرد. نیمه دیگر جایزه سال بین ویلیام اس. نولز و ریوجی نویوری ( برای کارشان در مورد هیدروژناسیون انتخابی استری ) تقسیم شد.
اصطلاح «شیمی کلیک» توسط شارپلس در سال ۱۹۹۸ ابداع شد و اولین بار توسط شارپلس، هارتموث کلب و ام. جی به طور کامل توصیف شد. فین در مؤسسه تحقیقاتی اسکریپس در سال ۲۰۰۱. این شامل مجموعه ای از واکنش های بسیار انتخابی و گرمازا است که در شرایط ملایم رخ می دهند. موفق ترین مثال، سایکلودیشن هویزگن آلکین آزید برای تشکیل ۱٬۲٬۳ - تریازول است.
تا سال ۲۰۲۲، شارپلس دارای شاخص اچ ۱۸۰ در گوگل اسکالر و ۱۲۴ در پایگاه اسکوپس است. [ نیازمند منبع]
شارپلس در سال ۱۹۶۵ با یان دوسر ازدواج کرد و آنها صاحب سه فرزند شدند. او در یک حادثه آزمایشگاهی در سال ۱۹۷۰ که در آن یک لوله ان ام آر منفجر شد، کمی پس از ورود به ام آی تی به عنوان استادیار، از یک چشم نابینا شد. پس از این حادثه، شارپلس تأکید می کند: «به هیچ وجه بهانه کافی برای عدم استفاده از عینک ایمنی در آزمایشگاه وجود ندارد».
wiki: کارل شارپلس