کارتون

کارتون ( به انگلیسی: Cartoon ) در زمینه های مختلف دارای معانی مختلفی است. منشأ و اصل واژه کارتون، مانند کلمه کاریکاتور، ایتالیایی است که از کلمه Cartone ایتالیایی گرفته شده. [ ۱] در گذشته این واژه بنا به کاربرد در مورد صفحه های کاغذ مقوا، کارت ویزیت و ورق بازی به کار رفته است اما مهمترین کاربرد واژه کارتون اطلاق آن به طرح های ابتدایی نقاشان برای انتقال روی دیوار، شیشه و موزاییک بوده است. [ ۲] برای یک کار هنری به همان اندازه، که بعداً به صورت «فرسک»، نقاشی روغنی، موزاییک، معرق، یا ترکیبی از شیشه های رنگی برای در و پنجره یا فرشینه تهیه شود. چون این طرح روی کاغذ ضخیم یا مقوا رسم می شود و در زبان ایتالیایی cartone به معنی مقوا و کاغذ ضخیم است این نام به این قبیل الگوها داده شده است. در ایتالیای دوره رنسانس از کارتون استفاده های زیادی شده است که به عنوان مثال کارتون های رافائل در فرشینه نمازخانهٔ سیستین می توان نام برد. در روزنامه نگاری کارتون به معنی نقاشی فکاهی یا هجایی است که با رعایت مبالغه ترسیم شده و غالباً با نوشته همراه است. در کارتون های سیاسی غالباً از کاریکاتور استفاده می شود. کارتون های سیاسی نخستین بار در قرن ۱۶ میلادی در دورهٔ اصلاح دین به کار رفت. در قرن ۱۸ میلادی در انگلستان بر اثر آثار هوگارت و دیگران کارتون عنوان جزء ضروری روزنامه ها را پیدا کرد. در اوایل ۱۸۴۰ میلادی کارتون به تصاویر پی در پی [ ۳] گفته می شد که دارای سوژه های مختلف سیاسی، اجتماعی و نظایر آن بود. در ایران فارسی زبانان واژهٔ "کارتون" را در مفهوم cartoon animation ( نقاشی متحرک ) می فهمند و به کار می برند و هر نوع نقاشی فکاهی و طنز دیگر را با عنوان "کاریکاتور" می شناسند.
اولین بار واژه کارتون با کاربرد جدید آن به عنوان طرح های اغراق شده اجتماعی و یا هجویه های تصویری در سال ۱۸۶۳ توسط میس برادون Miss Braddonو در لغتنامه ای به نام «لغتنامه جدید انگلیسی The New English Dictionary  » به کار برده شد. [ ۴]
برداشت جدید از کلمه کارتون معمولاً در فرهنگنامه ها غیر از مواردی که مربوط به گذشته بود، عبارت است از:
• یک صفحه کامل طراحی شده از جمله طراحی های کمیک، طنز و فکاهی با موضوعات سیاسی و اجتماعی
• کمیک استریپ
• فیلم های پویانمایی ( انیمیشن )
در ایران معمولا این کلمه تنها در مورد فیلم های پویانمایی به کاربرده می شود و در مواردی نظیر طرح های طنز و فکاهی، کمیک و کمیک استریپ ها معمولا از کلمه کاریکاتور استفاده می شود. [ ۵]

کارْتون (cartoon)
صحنه ای از کارتون تام و جری
صحنه ای از کارتون تام و جری
طراحی یا کاریکاتور شوخ طبعانه یا طنزآمیز، فکاهی مصور، یا کُمیک استریپ؛ در مفهوم سنّتی اش، طرحی مقدماتی برای دیوارنگاره، موزائیک، و پرده نگاره، که با ترسیم بر روی دیوار یا بوم، و یا انتقال طرح از طریق افشاندن گرد زغال بر کاغذ سوزن خورده و ایجاد کپی محوی از طرح بر زمینه، حاصل می شود. نقاشی مریم عذرا و قدّیسه حنّا (نگارخانۀ ملی لندن)، اثر لئوناردو داوینچی نمونه ای است ازاین دست.طراحی شوخ طبعانه. کارتون اساساً برای تحریک افراد به تأمل دربارۀ مسائل سیاسی یا اجتماعی، و نیز برای خنداندن مردم ابداع شد و اغلب با شرح یا پانوشتی توأم بود. از لحاظ شیوۀ هنری اغلب طرحی ساده است تا یک کار هنری جدی، و از ترسیم خطوط اصلی با اندکی سایه یا بدون هیچ گونه سایه پردازی حاصل می شود، و تصویری «تخت» را به وجود می آورد. رنگ در کارتون معمولاً به صورت ساده و تخت به کار می رود. کارتون ممکن است یک قاب تصویر، یا چند تصویر متوالی و پیوسته باشد. به آن فیلم انیمیشن هم اطلاق می شود، چراکه آن نیز از قاب های تصویری مشابهی ساخته شده است.طراحی مقدماتی. دراصل، کارتون طرح مقدماتی اثر هنری در اندازۀ کامل و اصلی بوده، که همچون اساس و پایۀ نقاشیِ نهایی تعبیه می شده است. هنرمند از آن یا صرفاً به مثابۀ راهنمایی برای اثر هنری اش استفاده می کرد، یا با نشان گذاری طرح، آن را مبنای اجرای کار نهایی قرار می داد. برای مثال میکلانژ در نقاشی نمازخانۀ سیستین، کارتون هایش را مستقیماً بر سقف افکند.