کاتون مارکوس پورکیوس

کاتون، مارکوس پورکیوس (۲۳۴ـ۱۴۹پ‎م)(Cato, Marcus Porcius)
معروف به سِنسور دولتمرد رومی. با گسترش سیطرۀ روم در اسپانیا، در ۱۸۴پ م منصب سنسور را به دست آورد. بسیار سخت گیر بود، بر اشیای تجملاتی مالیات بست و فهرست های سناتوری و اسب سواران را به دقت بررسی می کرد. مخالف سرسخت نفوذ فرهنگ یونانی در فرهنگ رومی بود و به ظهور دوبارۀ قدرت کارتاژ بدگمان بود و این جملۀ معروف از اوست: «کارتاژ باید ویران شود». کاتو در شهر لاتینی توسکولوم، حدود ۲۴کیلومتری جنوب شرقی رُم متولد شد. همچون نیاکان پلبین خود کشاورز بود، ولی با حمایت والرِیوس فلاکوس، پاتریسین، به ترتیب در ۲۰۴ کوایستور، در ۱۹۹ آیدلیس، در ۱۹۸ پرایتور، و در ۱۹۵ کنسول شد. بین ۲۱۷ و ۱۹۱پ م، در دومین جنگ پونی، سپس در اسپانیا، و سرانجام در مبارزات برضد آنتیوخوس سوم پادشاه سلوکی سوریه شرکت کرد. سرکوب سلتی ها در اسپانیا در ۱۹۴ سبب استقبال رسمی ۱۱ از او شد. کاتون عامل اصلی محاکمۀ خاندان اِسکیپیو به اتهام فساد در جریان جنگ کارتاژ بود و اغلب زندگی پرتجمل اسکیپیو اَفریکانوس را نکوهش می کرد. سیسرون خطیب و لیوی مورخ از کاتون به عنوان شهروند نمونه رومی در اوج رفاه جمهوری روم یاد کرده اند. رسالۀ ارزشمند کاتو با عنوان در باب کشاورزی موجود است؛ اما تنها بخش های پراکنده ای از اثر اصلی او، اوائل که تاریخ جامع روم است، به جا مانده است.