کاتولیک روم. [ ت ُ ک ِ ] ( اِخ ) نام یکی از دو شعبه مهم کلیسای مسیح. و. م. میلر نویسد: کلیسا هم مانند دولت دارای تشکیلات مفصلی بود. ظاهراً تمام اسقفان مساوی بودند ولی حقیقةً اسقفان مراکز بزرگ امپراطوری متدرجاًدارای قدرت مخصوصی بر کلیساهای اطراف خود گردیدند. بدین طور اسقفان اسکندریه ، انطاکیه ، قسطنطنیه ، و روم رؤسای کلیسا شدند. اسقفان سه کلیسای اول موسوم به پتریارخ و اسقف روم به پاپ یعنی پدر ملقب گردیدند. تعجبی نیست که پاپ روم متدرجاً مقام مخصوصی در کلیسا حائز گردید. زیرا پطرس و پولس در روم شهیدشدند و این شهر برای سالیان دراز پایتخت امپراطوری مقتدری بود. بعلاوه کلیسای روم از زمانی که پولس رساله برجسته خود را بدانجا نوشت از برای ایمان و قدوسیّت و غیرتش در تمام دنیای مسیحیت شهرت و اعتبار داشت ( روم 1:8 ) ازطرف دیگر بعضی از اسقفان روم صاحب استعداد مخصوصی نیز بودند و در مناقشات آریان و غیره که در کلیسا بظهور رسید چنان عاقلانه رفتار کردند که مورد تحسین و تمجید تمامی کلیساها واقعشدند ولی پاپها به ریاست بزرگترین کلیسای دنیا هم قانع نشده کم کم متمایل به تسلط بر کل کلیسای مسیح گردیدند و مدعای خود را از انجیل متی باب 16:18 گرفته آن را به طور غلط تفسیر نمودند و ادعا کردند که چون عیسی مسیح پطرس را جانشین خود نمود و او اولین اسقف شهر روم بود بنابراین اسقفان روم بایستی جانشین پطرس بوده در روی زمین بجای خود مسیح بر کلیسا سلطنت نمایند. لیو که در قرن پنجم مقام پاپی را حائز و یکی از بزرگترین اشخاص زمان خود بود با کمال نیرومندی مدعی ریاست بر تمام کلیسای مسیح شد. بیشتر از اسقفان مغرب ادعای او را قبول نمودندولی در مشرق پتریارخهای قسطنطنیه و انطاکیه و اسقفان کلیسای ایران از شناسائی ریاست و مقام پاپی وی امتناع ورزیدند. این امتناع باعث شد که جدائی بین کلیساهای لاتینی زبان مغرب و کلیساهای یونانی و سریانی زبان مشرق پیدا شود. بالاخره چون قسطنطنیه و روم در امورسیاسی از هم جدا شدند، کلیسای یونانی زبان هم کاملاًاز کلیسای روم مجزا گردید. این دو شعبه مهم کلیسای مسیح تا امروزه هم ازیکدیگر منفصلند. یکی کلیسای ارتدکس یونانی است و خصوصاًدر یونان و روسیه منتشر میباشد و دیگری کلیسای کاتولیک روم میباشد که اقتدارش بیشتر در اروپا و آمریکاست. این دو کلیسا در اصل عقیده با یکدیگر موافق بودند ولی مسئله قدرت عمومی پاپ بالاخره باعث اختلاف آنها گردید. ( تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران تألیف و. م. میلر ترجمه علی نخستین بمساعدت عباس آرین پور صص 249 - 251 ).
