ژرف توده

مواد گداخته درون زمین که ماگما نام دارند گاه از طریق شکستگی های لایه های زمین به بالا می آیند و در این حالت از جای گیری ماگما در سنگ های قدیمی تر سنگ هایی پدید می آیند که تودهٔ نفوذی نامیده می شوند. در زمین شناسی، به آن دسته از توده های نفوذی که از اعماق به سمت بالا آمده ولی به سطح زمین نمی رسد و در درون پوسته زمین سرد شده ژرف توده ( pluton ) گفته می شود. ژرف توده ها توده های سنگی همچون گرانیت را پدید می آورد.
در زمین شناسی به سنگ های حاصل از انجماد مواد گداخته، سنگ های آذَرین می گویند، و بنابر این، به تعریف دیگر، ژرف توده، تودهٔ نفوذی حاصل از انجماد سنگ های آذرین در عمق زیاد پوسته زمین است.
سنگ آذرینی که در ژرفای بسیار تشکیل شده است سنگ ژرف توده ای یا پلوتونیت plutonite نام دارد. سنگ های دگرگونی ای که از سنگ های ژرف توده ای مشتق شده اند را سنگ های ژرف توده زاد plutogenic می گویند.
به نظریه ای که بر پایهٔ آن سنگ ها در نتیجهٔ جامد شدن یک تودهٔ مذاب تشکیل شده اند ژرف توده گرایی plutonism گفته می شود.
سنگ های آذرین نفوذی بر حسب اندازه، شکل و رابطه ای که با سنگ های اطراف دارند طبقه بندی شده اند. بر این اساس سنگ های آذرین نفوذی را به آذرین لایه ها sill، آذرین تیغه ها dike، کاوسنگ ها lopolith، کوژسنگ ها laccolite و ژرفاسنگ ها batholith تقسیم می کنند.
اگر سنگی که مورد هجوم ماگما قرار گرفته است دارای لایه بندی مشخص باشد و دو سطح بالایی و پایینی ماگما با این لایه بندی موازی باشند ماگما را همشیب و در صورتی که این دو سطح لایه بندی را قطع کند ماگما را ناهمشیب می نامند.
اگر ضخامت یک ژرف توده از سایر ابعاد آن کوچکتر باشد آن را ژرف توده صفحه ای یا تخت می نامند.