چینگ (Ching)
(یا: منچو) آخرین سلسه از امپراتوران چین. سلسلۀ چینگ را منچوهایی تأسیس کردند که در ۱۶۴۴ با حمله به چین، پکن را به تصرّف خود درآوردند و تا ۱۹۱۲ بر آن کشور حکم راندند. واژۀ چینگ به معنای «ناب» است و برای مشروعیت بخشیدن به سلطۀ بیگانگان از آن استفاده شد. منچوها بسیاری از جنبه های فرهنگ چینی را اقتباس کردند، همکاری گستردۀ چینی ها را به دست آوردند، و با حفظ امتیازهایی برای خود بر چین فرمانروایی کردند. گرچه در دولت های مرکزی و محلی از مقامات چینی استفاده شد، اما منچوها نیمی از مشاغل عالی را برای تضمین کنترل دولت در اختیار خود داشتند. امپراتور کانگ شی (۱۶۶۱ـ۱۷۲۲) با سرکوب شورش ها (۱۶۷۳ـ۱۶۸۱) و شکست دادن مغول ها و تبتی ها پایه های رژیم منچو را تقویت کرد. در ۱۶۸۹، چینگ پیمان نِرچینسک را با روسیه امضا و حدود شمالی مرز منچوری را در ساحل رود آرگون تعیین کرد. در زمان امپراتور چی ین ـ لونگ (۱۷۳۵ـ ۱۷۹۶) وسعت چین به بیشترین حدّ خود رسید: مغولستان خارجی، تبت، نپال، و ترکستان ضمیمۀ امپراتوری شدند و اقتصاد و تجارت شکوفا شد. صنایع دستی و نقاشی و تولید ظروف سفالی رونق گرفتند و اپرای پکن ساخته شد. اما در زمینۀ فرهنگی، منچوها سیاست استبدادی درپیش گرفتند و اغلب نویسندگان چین را زندانی و تبعید کردند یا کشتند. در قرن ۱۹، تاجران بریتانیایی که در جنوب چین دادوستد پُررونقی داشتند، دولت را برای بازکردن بازار چین زیر فشار گذاشتند اما همۀ تلاش ها در ۱۷۹۳، ۱۸۱۶ و ۱۸۳۴ شکست خورد. پیروزی بریتانیا در جنگ اول تریاک (۱۸۳۹ـ۱۸۴۲) چین را به امضای پیمان نانجینگ (۱۸۴۲) واداشت که نخستین پیمان نابرابر چین با کشورهای غربی بود. با این پیمان ها، چین سواحل خود را گشود و هنگ کنگ را به بریتانیا واگذار کرد. شورش های داخلی بر ضعف سلسلۀ منچو افزود. شورش تایپینگ (۱۸۵۱ـ۱۸۶۴) تقریباً تا آستانۀ سرنگونی سلسله پیش رفت. چین به تقاضای غربی ها برای استقرار نمایندۀ دائم دیپلماتیک در پکن (۱۸۶۰) تن داد و دست اندازی ها به خاک آن کشور ادامه یافت. روسیه ایلی را تصرف کرد، ژاپن جزایر ریوکیو را تصاحب کرد، فرانسه آنام را تحت الحمایۀ خود قرار داد و بریتانیا اشغال برمه (میانمار) را به پایان رساند. نخستین جنگ چین و ژاپن (۱۸۹۴ـ۱۸۹۵)، چین را از صاحب اختیاری در کُره و تایوان محروم و آن را به «حوزه های نفوذ» تقسیم کرد. درپی سرکوب قیام مشت زنان (۱۸۹۸ـ۱۹۰۰)، امپراتریس تسو ـ شی با اصلاحات آموزشی و اداری موافقت کرد، اما عمل به تقاضاهای روشنفکران، رهبران اجتماعی، و فرمانداران ترقی خواه ایالتی برای مجمع ملی و تغییر نظام به سلطنت مشروطه به کُندی صورت گرفت. سون یات سن در خارج، رهبریِ جنبشی از انقلابیون را برای سرنگونی منچوها و استقرار نظام جمهوری برعهده گرفت. سرانجام ائتلافی از رهبران میانه رو در جنوب چین، دانشجویان انقلابی، و افسران ارتش سلسله را در انقلاب ۱۹۱۲ سرنگون کردند. با سقوط سلسله چینگ، نظام سلطنتی ۲هزار سالۀ چین منقرض شد.
(یا: منچو) آخرین سلسه از امپراتوران چین. سلسلۀ چینگ را منچوهایی تأسیس کردند که در ۱۶۴۴ با حمله به چین، پکن را به تصرّف خود درآوردند و تا ۱۹۱۲ بر آن کشور حکم راندند. واژۀ چینگ به معنای «ناب» است و برای مشروعیت بخشیدن به سلطۀ بیگانگان از آن استفاده شد. منچوها بسیاری از جنبه های فرهنگ چینی را اقتباس کردند، همکاری گستردۀ چینی ها را به دست آوردند، و با حفظ امتیازهایی برای خود بر چین فرمانروایی کردند. گرچه در دولت های مرکزی و محلی از مقامات چینی استفاده شد، اما منچوها نیمی از مشاغل عالی را برای تضمین کنترل دولت در اختیار خود داشتند. امپراتور کانگ شی (۱۶۶۱ـ۱۷۲۲) با سرکوب شورش ها (۱۶۷۳ـ۱۶۸۱) و شکست دادن مغول ها و تبتی ها پایه های رژیم منچو را تقویت کرد. در ۱۶۸۹، چینگ پیمان نِرچینسک را با روسیه امضا و حدود شمالی مرز منچوری را در ساحل رود آرگون تعیین کرد. در زمان امپراتور چی ین ـ لونگ (۱۷۳۵ـ ۱۷۹۶) وسعت چین به بیشترین حدّ خود رسید: مغولستان خارجی، تبت، نپال، و ترکستان ضمیمۀ امپراتوری شدند و اقتصاد و تجارت شکوفا شد. صنایع دستی و نقاشی و تولید ظروف سفالی رونق گرفتند و اپرای پکن ساخته شد. اما در زمینۀ فرهنگی، منچوها سیاست استبدادی درپیش گرفتند و اغلب نویسندگان چین را زندانی و تبعید کردند یا کشتند. در قرن ۱۹، تاجران بریتانیایی که در جنوب چین دادوستد پُررونقی داشتند، دولت را برای بازکردن بازار چین زیر فشار گذاشتند اما همۀ تلاش ها در ۱۷۹۳، ۱۸۱۶ و ۱۸۳۴ شکست خورد. پیروزی بریتانیا در جنگ اول تریاک (۱۸۳۹ـ۱۸۴۲) چین را به امضای پیمان نانجینگ (۱۸۴۲) واداشت که نخستین پیمان نابرابر چین با کشورهای غربی بود. با این پیمان ها، چین سواحل خود را گشود و هنگ کنگ را به بریتانیا واگذار کرد. شورش های داخلی بر ضعف سلسلۀ منچو افزود. شورش تایپینگ (۱۸۵۱ـ۱۸۶۴) تقریباً تا آستانۀ سرنگونی سلسله پیش رفت. چین به تقاضای غربی ها برای استقرار نمایندۀ دائم دیپلماتیک در پکن (۱۸۶۰) تن داد و دست اندازی ها به خاک آن کشور ادامه یافت. روسیه ایلی را تصرف کرد، ژاپن جزایر ریوکیو را تصاحب کرد، فرانسه آنام را تحت الحمایۀ خود قرار داد و بریتانیا اشغال برمه (میانمار) را به پایان رساند. نخستین جنگ چین و ژاپن (۱۸۹۴ـ۱۸۹۵)، چین را از صاحب اختیاری در کُره و تایوان محروم و آن را به «حوزه های نفوذ» تقسیم کرد. درپی سرکوب قیام مشت زنان (۱۸۹۸ـ۱۹۰۰)، امپراتریس تسو ـ شی با اصلاحات آموزشی و اداری موافقت کرد، اما عمل به تقاضاهای روشنفکران، رهبران اجتماعی، و فرمانداران ترقی خواه ایالتی برای مجمع ملی و تغییر نظام به سلطنت مشروطه به کُندی صورت گرفت. سون یات سن در خارج، رهبریِ جنبشی از انقلابیون را برای سرنگونی منچوها و استقرار نظام جمهوری برعهده گرفت. سرانجام ائتلافی از رهبران میانه رو در جنوب چین، دانشجویان انقلابی، و افسران ارتش سلسله را در انقلاب ۱۹۱۲ سرنگون کردند. با سقوط سلسله چینگ، نظام سلطنتی ۲هزار سالۀ چین منقرض شد.
wikijoo: چینگ