آنکه نداند چگونگیت نداند
کهنه سرایا که تو ز بهر چرائی.
ناصرخسرو.
... پیش از حدوث خطر و معاینه شر چگونگی آن را شناخته باشد. ( کلیله و دمنه ). رجوع به چگونه و کیفیت و چونی شود. || شرح و تفسیر. شرح و توضیح. سرگذشت. ( ناظم الاطباء ): ایارده ؛ چگونگی پازند است. ( صحاح الفرس ). چنانکه بیارم چگونگی آن برجای خویش. ( تاریخ بیهقی ). || حقیقت. ( ناظم الاطباء ). حاق مطلب. بیان واقع. || ( اصطلاح فلسفه ) ابن سینا آن را بجای کیفیت بکار برده ، همچنانکه «چندی » را نیز بجای کمیت آورده است : و این را چگونگی خوانند وبتازی کیفیت. ( دانشنامه علایی چ خراسانی ج 1 ص 85 ).اﷲ را چگونگی نباشد. ( کتاب المعارف ).