چچن
/CeCen/
لغت نامه دهخدا
چچن. [ چ ِ چ ِ ] ( اِخ ) طایفه ای قفقازی که در شمال قفقاز در ناحیه ای بهمین نام ( چچن ) سکونت دارند و با چرکس ها همسایه میباشند. جمعیت این طائفه در حدود 420هزار تن میباشد که بیشتر مسلمان و سنی مذهبند و بزبان لزگی تکلم میکنند و تبعه اتحاد جماهیر شوروی میباشند. در محل سکونت این طایفه معدن نفتی وجود دارد.
فرهنگ فارسی
( اسم ) شلمک
طایفه ای قفقازی که در شمال قفقاز در ناحیه ای بهمین نام سکونت دارند و با چرکس ها همسایه میباشند .
فرهنگ عمید
گویش مازنی
دانشنامه آزاد فارسی
چِچِن (Chechnya)
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
(یا: جمهوری چچن۱) جمهوری خودمختار سابق چچن ـ اینگوش۲، در روسیه، در دامنه های شمالی کوه های قفقاز۳. نام رسمی آن از ۱۹۹۴ نوکْسین رِپابْلیکا ایکِری۴ بود. ۱۷,۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۱,۲۹۰,۰۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). ۹۰ درصد از جمعیت آن چچن اند. مرکز آن شهر گروزنی۵ است. صنایع اصلی آن عبارت اند از استخراج نفت (در یکی از بزرگ ترین حوزه های نفت خیز روسیه) علوم مهندسی، تولید مواد شیمیایی، مصالح ساختمانی، چوب، و الوار. بیشتر ساکنان آن را مسلمانان سنّی۶ تشکیل می دهند. این ناحیه پس از دَه ها سال مقاومت، سرانجام در ۱۸۵۹ به اشغال روسیه در آمد. از ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۶ جمهوری خودمختار در شوروی بود و سپس همراه با اینگوش، جمهوری خودمختار چچن ـ اینگوش۷ را تشکیل داد. در ۱۹۴۴ استالین بسیاری از چِچِنی ها را به بهانۀ همکاری با آلمانی ها به آسیای مرکزی تبعید کرد. چچن از ۱۹۹۴ درپی جدایی از فدراسیون روسیه درگیر جنگ بوده است. در نوامبر ۱۹۹۱، پس از به قدرت رسیدن ژنرال جوهر دودایف۸، چچن، استقلال خود را اعلام کرد. پس از تلاش ناکافی و ناموفق برای سرکوب شورش، مسکو دربارۀ آیندۀ این جمهوری وارد گفت وگو شد و در ۱۹۹۲ چچن جمهوری خودمختار اعلام شد. در همان سال، جنگ بین نیرو های وفادار به دودایف و مخالفان جدایی، با حمایت روسیه آغاز شد. در اوت ۱۹۹۴ جنگ داخلی گسترش یافت و در دسامبر، سربازان روسیه وارد چچن شدند و پایتخت را بمباران کردند. تا مارس ۱۹۹۵ حدود ۴۰هزار نفر غیرنظامی کشته و ۲۵۰هزار نفر آواره شده بودند. تا ژوئن ۱۹۹۵، نیروهای روسیه بیشتر مراکز شهری این جمهوری را اشغال کردند و شورشیان چچن مجبور شدند به شیوه های جنگ چریکی روی آورند. جوهر دودایف در حملۀ موشکی روسیه در آوریل ۱۹۹۶ کشته شد. در اوت ۱۹۹۶، شورشیان به منظور اخلال در مراسم سوگند بوریس یلتسین۹، در مقام رئیس جمهور فدراسیون روسیه، به گروزنی حمله کردند. استقلال چچن با حمایت بین المللی مواجه نشده است. در انتخابات ریاست جمهوری چچن در ژانویۀ ۱۹۹۷ اَصلان ماسْخادوف۱۰ با ۶۳ درصد آرا، انتخاب شد. ماسخادوف تصریح کرد که خواهان به رسمیت شناخته شدن استقلال چچن از سوی روسیه و دیگر کشورهای جهان است. برطبق پیمان صلح اوت ۱۹۹۶ با روسیه، توافق شد تصمیم گیری دربارۀ وضعیت چچن تا ۲۰۰۱ به تعویق افتد. در ژوئیه ۱۹۹۸، ماسخادوف که می کوشید جناح های مسلح اسلامی را خلع سلاح کند، از سوء قصد، جان سالم به در برد. یک ماه بعد، به منظور برقراری مجدد نظم، وضعیت اضطراری و حکومت نظامی در چچن اعلام شد. ادامۀ ناآرامی ها در چچن به بی ثباتی مناطق مسلمان نشین هم جوارِ داغستان۱۱ و اینگوش۱۲ انجامید. در دسامبر ۱۹۹۹، به رغم ادعاهای چریک های چچن مبنی بر این که موفقیت هایی داشته اند، سربازان روسیه گروزنی را محاصره کردند و به غیرنظامیان هشدار دادند که شهر را ترک کنند تا از مرگ نجات یابند. حملۀ روسیه به گروزنی در ژانویۀ سال ۲۰۰۰ با مقاومت سرسختانۀ رزمندگان چچن روبه رو شد و آنان برای بازپس گرفتن سایر شهرها نیز دست به حملاتی زدند. به رغم تلاش های بین المللی و به ویژه تلاش های کوفی عنان۱۳، دبیرکل سازمان ملل متحد، نبرد در گروزنی ادامه یافت و در فوریه، ولادیمیر پوتین۱۴ کفیل ریاست جمهوری، ۲۰هزار سرباز تازه نفس به چچن فرستاد تا جای ۵هزار کشتۀ جنگی را بگیرند. در ۶ فوریه، روسیه ادعا کرد که کنترل کامل گروزنی را دردست گرفته است، ولی روز بعد رئیس جمهور ماسخادوف قول داد با نیروهای شورشی باقی مانده در شهر، آن را بازپس گیرد. در نبرد گروزنی حدود ۲,۷۰۰ شورشی موفق به فرار و ۶۰۰ تن کشته شدند. سازمان های حقوق بشر مدعی شدند که سربازان روسیه پس از تصرف گروزنی در فوریه، دست به کشتار، بازداشت دسته جمعی، و شکنجۀ غیرنظامیان چچن زده اند. وزارت دفاع روسیه در پایان آوریل گزارش داد که از آغاز عملیات نظامی در اوت ۱۹۹۹، ۲,۱۸۱ سرباز روس کشته و ۶,۳۸۸ سرباز دیگر زخمی شدند. به رغم ادعاهای پیاپی روسیه مبنی بر این که کنترل کامل چچن را دردست دارد، خشونت در منطقه همچنان ادامه یافت. معاون مدیر غیرنظامی مسکو در گروزنی و شهردار این شهر ازجمله قربانیان آن بودند. به هر حال، پوتین در ژوئن سال ۲۰۰۰ چچن را تحت کنترل و ادارۀ مستقیم خود درآورد و طرح هایی را برای بازسازی اقتصاد کشور اعلام کرد، اما در ۳ ژوئیه، در پنج عملیات انتحاری در شهرهای تحت کنترل روسیه در چچن، ۴۲ سرباز روس و یازده غیرنظامی کشته شدند. در اکتبر، هفده نفر در انفجار خودرو در گروزنی کشته شدند. در همان ماه، دیده بان حقوق بشر گزارش خود را منتشر کرد و به افشاگری دربارۀ بازداشت های خودسرانه، شکنجه، و باج گیری روس ها در چچن پرداخت.
Chechen RepublicChecheno-IngushCaucasus MountainsNoxcijn Republika IckeriyGroznyySunni MuslimsAutonomous Republic of Checheno-IngushDzhokhar DudayevBoris YeltsinAslan MaskhadovDagestanIngushetiaKofi AnnanVladimir Putin
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
چِچِن
(یا: جمهوری چچن۱) جمهوری خودمختار سابق چچن ـ اینگوش۲، در روسیه، در دامنه های شمالی کوه های قفقاز۳. نام رسمی آن از ۱۹۹۴ نوکْسین رِپابْلیکا ایکِری۴ بود. ۱۷,۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۱,۲۹۰,۰۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). ۹۰ درصد از جمعیت آن چچن اند. مرکز آن شهر گروزنی۵ است. صنایع اصلی آن عبارت اند از استخراج نفت (در یکی از بزرگ ترین حوزه های نفت خیز روسیه) علوم مهندسی، تولید مواد شیمیایی، مصالح ساختمانی، چوب، و الوار. بیشتر ساکنان آن را مسلمانان سنّی۶ تشکیل می دهند. این ناحیه پس از دَه ها سال مقاومت، سرانجام در ۱۸۵۹ به اشغال روسیه در آمد. از ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۶ جمهوری خودمختار در شوروی بود و سپس همراه با اینگوش، جمهوری خودمختار چچن ـ اینگوش۷ را تشکیل داد. در ۱۹۴۴ استالین بسیاری از چِچِنی ها را به بهانۀ همکاری با آلمانی ها به آسیای مرکزی تبعید کرد. چچن از ۱۹۹۴ درپی جدایی از فدراسیون روسیه درگیر جنگ بوده است. در نوامبر ۱۹۹۱، پس از به قدرت رسیدن ژنرال جوهر دودایف۸، چچن، استقلال خود را اعلام کرد. پس از تلاش ناکافی و ناموفق برای سرکوب شورش، مسکو دربارۀ آیندۀ این جمهوری وارد گفت وگو شد و در ۱۹۹۲ چچن جمهوری خودمختار اعلام شد. در همان سال، جنگ بین نیرو های وفادار به دودایف و مخالفان جدایی، با حمایت روسیه آغاز شد. در اوت ۱۹۹۴ جنگ داخلی گسترش یافت و در دسامبر، سربازان روسیه وارد چچن شدند و پایتخت را بمباران کردند. تا مارس ۱۹۹۵ حدود ۴۰هزار نفر غیرنظامی کشته و ۲۵۰هزار نفر آواره شده بودند. تا ژوئن ۱۹۹۵، نیروهای روسیه بیشتر مراکز شهری این جمهوری را اشغال کردند و شورشیان چچن مجبور شدند به شیوه های جنگ چریکی روی آورند. جوهر دودایف در حملۀ موشکی روسیه در آوریل ۱۹۹۶ کشته شد. در اوت ۱۹۹۶، شورشیان به منظور اخلال در مراسم سوگند بوریس یلتسین۹، در مقام رئیس جمهور فدراسیون روسیه، به گروزنی حمله کردند. استقلال چچن با حمایت بین المللی مواجه نشده است. در انتخابات ریاست جمهوری چچن در ژانویۀ ۱۹۹۷ اَصلان ماسْخادوف۱۰ با ۶۳ درصد آرا، انتخاب شد. ماسخادوف تصریح کرد که خواهان به رسمیت شناخته شدن استقلال چچن از سوی روسیه و دیگر کشورهای جهان است. برطبق پیمان صلح اوت ۱۹۹۶ با روسیه، توافق شد تصمیم گیری دربارۀ وضعیت چچن تا ۲۰۰۱ به تعویق افتد. در ژوئیه ۱۹۹۸، ماسخادوف که می کوشید جناح های مسلح اسلامی را خلع سلاح کند، از سوء قصد، جان سالم به در برد. یک ماه بعد، به منظور برقراری مجدد نظم، وضعیت اضطراری و حکومت نظامی در چچن اعلام شد. ادامۀ ناآرامی ها در چچن به بی ثباتی مناطق مسلمان نشین هم جوارِ داغستان۱۱ و اینگوش۱۲ انجامید. در دسامبر ۱۹۹۹، به رغم ادعاهای چریک های چچن مبنی بر این که موفقیت هایی داشته اند، سربازان روسیه گروزنی را محاصره کردند و به غیرنظامیان هشدار دادند که شهر را ترک کنند تا از مرگ نجات یابند. حملۀ روسیه به گروزنی در ژانویۀ سال ۲۰۰۰ با مقاومت سرسختانۀ رزمندگان چچن روبه رو شد و آنان برای بازپس گرفتن سایر شهرها نیز دست به حملاتی زدند. به رغم تلاش های بین المللی و به ویژه تلاش های کوفی عنان۱۳، دبیرکل سازمان ملل متحد، نبرد در گروزنی ادامه یافت و در فوریه، ولادیمیر پوتین۱۴ کفیل ریاست جمهوری، ۲۰هزار سرباز تازه نفس به چچن فرستاد تا جای ۵هزار کشتۀ جنگی را بگیرند. در ۶ فوریه، روسیه ادعا کرد که کنترل کامل گروزنی را دردست گرفته است، ولی روز بعد رئیس جمهور ماسخادوف قول داد با نیروهای شورشی باقی مانده در شهر، آن را بازپس گیرد. در نبرد گروزنی حدود ۲,۷۰۰ شورشی موفق به فرار و ۶۰۰ تن کشته شدند. سازمان های حقوق بشر مدعی شدند که سربازان روسیه پس از تصرف گروزنی در فوریه، دست به کشتار، بازداشت دسته جمعی، و شکنجۀ غیرنظامیان چچن زده اند. وزارت دفاع روسیه در پایان آوریل گزارش داد که از آغاز عملیات نظامی در اوت ۱۹۹۹، ۲,۱۸۱ سرباز روس کشته و ۶,۳۸۸ سرباز دیگر زخمی شدند. به رغم ادعاهای پیاپی روسیه مبنی بر این که کنترل کامل چچن را دردست دارد، خشونت در منطقه همچنان ادامه یافت. معاون مدیر غیرنظامی مسکو در گروزنی و شهردار این شهر ازجمله قربانیان آن بودند. به هر حال، پوتین در ژوئن سال ۲۰۰۰ چچن را تحت کنترل و ادارۀ مستقیم خود درآورد و طرح هایی را برای بازسازی اقتصاد کشور اعلام کرد، اما در ۳ ژوئیه، در پنج عملیات انتحاری در شهرهای تحت کنترل روسیه در چچن، ۴۲ سرباز روس و یازده غیرنظامی کشته شدند. در اکتبر، هفده نفر در انفجار خودرو در گروزنی کشته شدند. در همان ماه، دیده بان حقوق بشر گزارش خود را منتشر کرد و به افشاگری دربارۀ بازداشت های خودسرانه، شکنجه، و باج گیری روس ها در چچن پرداخت.
Chechen RepublicChecheno-IngushCaucasus MountainsNoxcijn Republika IckeriyGroznyySunni MuslimsAutonomous Republic of Checheno-IngushDzhokhar DudayevBoris YeltsinAslan MaskhadovDagestanIngushetiaKofi AnnanVladimir Putin
wikijoo: چچن
پیشنهاد کاربران
جمهوری چچن ( به روسی: Чеченская Республика ) ، ( به چچنی: Noxçiyn Respublika Noxçiyçö ) یا چچنستان یا چچنیا یکی از جمهوری های خودمختار روسیه است. جمعیت این جمهوری در سرشماری سال ۲۰۰۲ میلادی ۱٬۱۰۳٬۶۸۶ نفر بوده و پایتخت و بزرگ ترین شهر آن شهر گروزنی است.
... [مشاهده متن کامل]
در روزگار باستان دامنه های شمالی کوه های قفقاز محل زندگی اقوام چرکس در غرب و اقوام آوار در شرق بود. در بین این دو منطقه زیگی ها نواحی زیگ را اشغال کرده بودند که تقریباً منطقه ای است که امروزه در شمال آن اوستیا، بالکار، اینگوشتیا و جمهوری چچن قرار دارد. چچن منطقه ای در شمال قفقاز است که در درازای تاریخ دائماً در حال نبرد با کشورهای بیگانه بوده است. این نبردها ابتدا با ترک های عثمانی در سدهٔ ۱۵ آغاز شد. در نهایت چچنی ها به اسلام روی آورده و تنش ها با ترک ها رو به کاهش گذاردند؛ به هرحال درگیری ها با همسایگان مسیحی مانند گرجی ها و قزاق ها، همچنین با بودائیان کالمیک شدت یافت. در سال ۱۵۷۷، سپاه قزاق تِرِک روسی توسط قزاق های آزاد ساکن مناطق ولگا بسوی رودخانه تِرک، در مناطق پَست چچن شکل گرفت. در سال ۱۷۸۳، روسیه و پادشاهی گرجی کارتل–کاختی ( که در اثر تاخت و تاز ترکان ضعیف بود ) پیمان گئورگی وسک را امضاء کردند که بر طبق آن کارتل – کاختی تحت حفاظت روسیه قرار گرفت. به منظور حفاظت از کانال های ارتباطی با گرجستان و دیگر مناطق فراقفقاز، امپراتوری روسیه آغاز به گسترش نفوذ خود بر کوه های قفقاز نمود. ریشه های مقاومت کنونی در مقابل حاکمیت روسیه در سدهٔ ۱۸ و سال های ( ۱۷۹۱ – ۱۷۸۵ ) قرار دارد که نتیجه گسترش نفوذ روسیه بر مناطقی که قبلاً زیر نفوذ امپراتوری عثمانی و ایران بود، قلمداد می شود. این مقاومت زیر رهبری منصور آشورما – یک شیخ نقشبندیه ( تصوف ) – با حمایت متزلزل قبایل قزاق شمالی انجام می شد. منصور امید داشت که بتواند یک کشور اسلامی ماوراءقفقاز تحت قوانین شریعت اسلامی ایجاد نماید ولی سرانجام، هم به دلیل مقاومت روسی و هم مخالفت بسیاری از مردم چچن ( که خیلی از آن ها در آن زمان هنوز اسلام نیاورده بودند ) موفق به انجام چنین هدفی نگردید. پرچم نهضت او پسانترها توسط شیخ شامل داغستانی از مردم آوار یعنی کسی که از سال ۱۸۳۴ تا ۱۸۵۹ علیه روسیه جنگید، برافراشته شد.
در هر زمانی که حکومت روسیه با بلاتکلیفی داخلی روبرو می شد، آتش شورش چچن به عنوان صفتی مشخص، شعله ور می گشت. شورش های چچن در دوران جنگ روسیه عثمانی ( ۱۸۷۸ – ۱۸۷۷ ) ، انقلاب ۱۹۰۵ روسیه، انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه، جنگ داخلی روسیه و کمونیسم بالا گرفتند. در زمان حاکمیت شوروی و در اواخر دهه ۱۹۳۰، چچن با اینگوشیتیا متحد شده و جمهوری خود مختار چچن و اینگوشتیا را تشکیل دادند.
... [مشاهده متن کامل]
در روزگار باستان دامنه های شمالی کوه های قفقاز محل زندگی اقوام چرکس در غرب و اقوام آوار در شرق بود. در بین این دو منطقه زیگی ها نواحی زیگ را اشغال کرده بودند که تقریباً منطقه ای است که امروزه در شمال آن اوستیا، بالکار، اینگوشتیا و جمهوری چچن قرار دارد. چچن منطقه ای در شمال قفقاز است که در درازای تاریخ دائماً در حال نبرد با کشورهای بیگانه بوده است. این نبردها ابتدا با ترک های عثمانی در سدهٔ ۱۵ آغاز شد. در نهایت چچنی ها به اسلام روی آورده و تنش ها با ترک ها رو به کاهش گذاردند؛ به هرحال درگیری ها با همسایگان مسیحی مانند گرجی ها و قزاق ها، همچنین با بودائیان کالمیک شدت یافت. در سال ۱۵۷۷، سپاه قزاق تِرِک روسی توسط قزاق های آزاد ساکن مناطق ولگا بسوی رودخانه تِرک، در مناطق پَست چچن شکل گرفت. در سال ۱۷۸۳، روسیه و پادشاهی گرجی کارتل–کاختی ( که در اثر تاخت و تاز ترکان ضعیف بود ) پیمان گئورگی وسک را امضاء کردند که بر طبق آن کارتل – کاختی تحت حفاظت روسیه قرار گرفت. به منظور حفاظت از کانال های ارتباطی با گرجستان و دیگر مناطق فراقفقاز، امپراتوری روسیه آغاز به گسترش نفوذ خود بر کوه های قفقاز نمود. ریشه های مقاومت کنونی در مقابل حاکمیت روسیه در سدهٔ ۱۸ و سال های ( ۱۷۹۱ – ۱۷۸۵ ) قرار دارد که نتیجه گسترش نفوذ روسیه بر مناطقی که قبلاً زیر نفوذ امپراتوری عثمانی و ایران بود، قلمداد می شود. این مقاومت زیر رهبری منصور آشورما – یک شیخ نقشبندیه ( تصوف ) – با حمایت متزلزل قبایل قزاق شمالی انجام می شد. منصور امید داشت که بتواند یک کشور اسلامی ماوراءقفقاز تحت قوانین شریعت اسلامی ایجاد نماید ولی سرانجام، هم به دلیل مقاومت روسی و هم مخالفت بسیاری از مردم چچن ( که خیلی از آن ها در آن زمان هنوز اسلام نیاورده بودند ) موفق به انجام چنین هدفی نگردید. پرچم نهضت او پسانترها توسط شیخ شامل داغستانی از مردم آوار یعنی کسی که از سال ۱۸۳۴ تا ۱۸۵۹ علیه روسیه جنگید، برافراشته شد.
در هر زمانی که حکومت روسیه با بلاتکلیفی داخلی روبرو می شد، آتش شورش چچن به عنوان صفتی مشخص، شعله ور می گشت. شورش های چچن در دوران جنگ روسیه عثمانی ( ۱۸۷۸ – ۱۸۷۷ ) ، انقلاب ۱۹۰۵ روسیه، انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه، جنگ داخلی روسیه و کمونیسم بالا گرفتند. در زمان حاکمیت شوروی و در اواخر دهه ۱۹۳۰، چچن با اینگوشیتیا متحد شده و جمهوری خود مختار چچن و اینگوشتیا را تشکیل دادند.
