چهل زینه

چل زینه یکی از اماکن دیدنی شهر قندهار افغانستان است که بر روی کوهی «چهل زینه» یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی افغانستان است که در دوران ظهیرالدین محمد بابر احداث شده است. این بنا در سمت غرب شهر قندهار بر فراز کوه قیتول «سر پوزه»، طاق سنگی تراشیده شده با ۴۴ بته زینه در بین مردم به چهل زینه معروف است. نام اصلی چهل زینهٔ قندهار ( رواق جهان نما ) می باشد که در کتیبه های داخل رواق به این نام درج گردیده است.
نوع معماری اصیل اسلامی و هندی که در ساخت این طاق یا رواق استفاده شده به آن زیبایی بخشیده است. موقعیت جغرافیایی این طاق در مکانی سرسبز و نزدیک به واقع شده که بر زیبایی این مکان تاریخی افزوده است. نام دیگر این طاق «چهل پله» می باشد. این بنا تاریخی که «فاروق انصاری» محقق و پژوهشگر افغانستانی از آن با نام «پیش طاق» نیز یاد کرده است، به دستور ظهیرالدین محمد بابر بنیان گذار سلسله حاکمان «بابری» بتاریخ ۱۳ شوال سال ۹۲۸ پس از فتح دوم قندهار احداث گردید و کار ساخت آن در سال ۹۵۳ قمری پس از ۲۵ سال با وقفه خاتمه پیدا کرد. حصار و کتاره های دو طرف زینه در زمان امان الله خان و بدستور خانم او، ملکه ثریا ساخته شده است. هر چند این بنا از نظر سوابق تاریخی در مقایسه با دیگر آثار باستانی قندهار از قدمت زیادی برخوردار نیست ولی از این جهت که منطقه بسیار زیبا و مشرف بر رودخانه «ارغنداب» و اکثر باغ ها و مزارع کشاورزی است، جایی دیدنی و خاطرانگیز است. نظر به محاسبه که نمودم کار زینه در مدت ۲۵ سال ۸۰ نفر سنگ تراش با وقفه های مختلف به اتمام رسانده اند و در آنجا کتیبه را بنام «فردوس مکانی بابرشاه»، «میرزا کامران»، «میرزا عسکری» و «میرزا هندال» که صاحبان قندهاذ بودند نوشته شده است، و چون پادشاه آنجا تشریف حضور نداشت، اسما پسرانش و صاحبان قندهار منقوش گردیده است. . بعد از مرگ بابر که همایون در هند بسلطنت رسید ( ۹۳۷ ق. مطابق ۱۵۳۰ م ) قندهار میدان رقابت صفوی ها و کورگانیان شد قندهار دست بدست آن ها می گشت. وقایع دوران همایون از همین سبب در چهل زینه ثبت نیست. چنانچه در این مورد، کتیبهٔ در دیوار غربی رواق مذکور وجود دارد به شرح ذیل:
«و در حینیکه رایات کشور ستانی جنت آشیانی محمد همایون نادرشاهٔ غازی طیب الله ثراء رجعل الجنته محوا بمیامن توقعات ربانی و تائیدات سبحانی تسخیر دهلی نمود دیار قندهار از تصرف این دودمان بیرون رفت.