چمچه

�دیوان لغات الترک� اثر محمود کاشغری است که در قرن یازدهم میلادی تألیف شده و به بررسی واژگان و گویش های مختلف زبان های ترکی می پردازد. در این اثر، واژه های مختلف ترکی با معانی گوناگون آورده شده اند. با این حال، در منابع موجود، اشاره ای به واژه ی �چمچه� با معنای �کف گیر� در این اثر یافت نمی شود.
- - -
۲. ریشه شناسی واژه ی �چمچه�
واژه ی �چمچه� در زبان فارسی به معنای �قاشق کوچک� یا �ابزار خوردن� است. برخی منابع ریشه شناسی این واژه را به زبان های ایرانی باستان نسبت داده اند:
اوستایی: در زبان اوستایی، واژه ای به صورت �xumba� وجود دارد که به معنای �ابزار خوردن� یا �کف گیر� است.
پهلوی ( فارسی میانه ) : در زبان فارسی میانه، واژه ی �چَمچه� برای اشاره به �ابزار خوردن� یا �قاشق کوچک� به کار می رفته است.
این تطابق ها نشان دهنده ی ریشه ی مشترک این واژه در زبان های اوستایی و پهلوی هستند.
- - -
۳. بررسی ادعای ریشه شناسی ترکی برای �چمچه�
در برخی منابع، ادعا شده است که واژه ی �چمچه� در زبان ترکی به معنای �کف گیر� آمده است. با این حال، در منابع معتبر زبان شناسی ترکی، چنین معنایی برای این واژه یافت نمی شود. این موضوع ممکن است ناشی از اشتباهات یا سوءتفاهم های زبانی باشد.
- - -
نتیجه گیری
با توجه به بررسی های انجام شده، می توان نتیجه گرفت که واژه ی �چمچه� در زبان فارسی ریشه ای ایرانی باستان دارد و در منابع معتبر زبان شناسی ترکی، معنای �کف گیر� برای این واژه یافت نمی شود. بنابراین، ادعای ریشه شناسی ترکی برای �چمچه� نیازمند بررسی های دقیق تر و منابع معتبرتر است.
- - -
منابع معتبر برای مطالعه بیشتر
Mary Boyce, A Grammar of the Old Iranian Languages, Cambridge University Press: شامل بررسی ریشه های اوستایی و تطبیق آن با فارسی میانه.
J. Kellens, Zoroastrianism: The Persian Texts, Brill: منابع اوستایی و تطابق واژگانی با پهلوی.
W. Hinz, Altpersische Grammatik, Heidelberg: بررسی تطورات واژگان از اوستایی به پهلوی.
E. West, Pahlavi Texts, Harvard Oriental Series: شامل نمونه های پهلوی از واژه های مرتبط با ابزارهای خوردن.
J. Duchesne - Guillemin, The Language of the Avestan Texts, Leiden: تحلیل تطبیقی اوستایی و فارسی میانه.
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

در گویش عامیانه نیز این واژه کاربرد دارد :
یارو چم و خم راهو بلده یعنی پیچ و خم مسیر رو خوب بلده ( زرنگه ) .
این واژه با واژه سانسکریت ( चम्मच چمچ ) و به معنای قاشق هم ریشه است .

در گویش عامیانه نیز این واژه کاربرد دارد :
یارو چم و خم راهو بلده یعنی پیچ و خم مسیر رو خوب بلده ( یعنی زرنگه ) .
این واژه با واژه سانسکریت ( चम्मच چمچ ) و به معنای قاشق هم ریشه است .
در گویش عامیانه نیز از این واژه در چم و خم موضوع

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹