چلنگری

چلنگری نوعی از آهنگری است که در آن اشیاء سبک وزن مانند قفل، کلید، میخ طویله، میخ سرکج، نیم ذرع بزازی، انبر و سیخ و سه پایه آهنی، زنجیر و سیخانک، قلم، سنبه، منقل آهنی، چفت و ریزه، تملیک، اسکنه، مقار، درفش، جوالدوز و امثال این ها می سازند.
برای انجام صنعت چلنگری فلز بریده شده به شکل مورد نظر را در کوره قرار داده و داغ و کمی نرم می کنند. سپس تکه آهن را با انبر گرفته و روی سندان گذاشته و با چکش روی آن می کوبند تا شکل ابزار مورد نظر را بگیرد. در صورت لزوم بارها تکه فلز را در کوره می گذارند تا دوباره نرم شده و روی آن می کوبند تا به شکل مورد نظر درآید. برای محکم تر شدن قطعه فلز آن را در حالی که داغ است در آب فرو کرده و به اصطلاح آن را آب دیده می کنند.
در کتاب تاریخ اجتماعی ایران درباره پیشه چلنگری آمده است:[ ۱]
چلنگر کسی بود که در چلنگرخانه به ساختن آلات خرد آهنی از قبیل کلید و قفل و چفت در و زره و زنجیر و انبر و زنبیل و میخ و غیره اشتغال داشت. در قرون وسطی در هر محله و برزنی یک یا چند دکان چلنگری ، نجاری، آهنگری و غیره وجود داشت.

چَلَنگری
(در تداول عامه، چَلَنْگر) از مشاغل سنّتی در ایران و عمل ساختن اسباب مصرفی سبک وزن آهنی، مانند میخ طویله و انبر سرکَج و سه پایۀ آهنی و منقل و دهانۀ اسب و رکاب و چفت وریزه و قفل و زنجیر و نعل و جز آن ها. چلنگری در واقع نوعی آهنگری سبک و محلی است. عمده ابزار کار چلنگری عبارت اند از دَم و کوره، سندان، چکش های سبک و سنگین، انبرهای کوتاه و بلند، بشکه یا ظرف آبی برای آب دادن آهن کوره رفته، چند قلم و سنبه و مقداری زغال سنگ یا زغال چوب برای آتش کوره. چلنگران به خلاف آهنگران، خود به تنهایی کار می کردند و شاگردی نداشتند. مهم ترین اسباب ساخته شده به دست چلنگران نعل بود و عمده ترین منبع درآمد آنان نیز به شمار می رفت، چه، مردمان را در استفاده از نعل باورهایی خرافه آمیز بود و به همین سبب از چلنگران می خواستند تا طلسم هایی بر نعل ها حک کنند. از این رو، چلنگران نیز بر جهل جماعت، سوار و برای برخی نعل های ساختۀ خود خواص خرافی و جادویی قائل می شدند و نعل را به مبلغی گزاف تر می فروختند.