چشمه سبز

لغت نامه دهخدا

چشمه سبز. [ چ َ / چ ِ م َ / م ِ س َ ] ( اِخ ) نام چشمه ای است در خراسان از ولایت طوس. ( برهان ) ( آنندراج ). مؤلف نزهة القلوب نویسد: «بحیره ای است بولایت خراسان بحدود طوس ، دورش یک فرسنگ بود. از او دو جوی بزرگست که به نیشابور وطوس میرود، هریک زیادت از بیست آسیا گردان بود. و هیچ ملاحی آن بحیره را نمیتواند برید و بقعرش نمیتواندرسید و حکایت اسپ که از آنجا برآمد و یزدگرد بزه کاررا بکشت مشهور است ». ( از نزهة القلوب ج 1 ص 241 ).
و نیز در باب هفدهم در ضمن یادآوری ارباع خراسان نوشته است : «بر جانب شمال بر قله کوه بمسافت پنج فرسنگ بر گریوه برآید که چشمه ای است که چشمه سبز میگویند و آبی شیرین و سبز بیرون می آید و امیرچوپان بر لب آن چشمه کوشکی ساخته است بر بام کوشک برآیند میانه چشمه مینمایدو در شب جمعه آواز هایل از میانه چشمه ظاهر میشود،از آبادانی تا این چشمه پنج فرسنگ است و پارسایان در شب بر کنار چشمه احیاء داشته اند. شترآبی و گاو آبی و مردم آبی بیرون آمدن و چریدن دیده اند( ! ) و آب این چشمه در میان صحرا می آید و بر آن عمارت و زراعت بسیار است. ( نزهة القلوب ص 149 ).
مؤلف مرآت البلدان نویسد: دریاچه ای است در بلوک گلمکان خراسان در سمت شمال شرقی نیشابور که هزار قدم دوره آن است و آب چند چشمه کوچک از اطراف در او جمع شده و درخود دریاچه هم چشمه ها هست و زیاده از چهار سنگ آب از این دریاچه بسمت گلمکان جاریست. فضائی که چشمه سبزدر آن واقع شده محوطه ای است که تقریباً پنجهزار قدم دور آن میباشد. آب چشمه سبز از کوه پربرفی که مشرف به نیشابور است جاری میباشد. در دریاچه چشمه سبز ماهیهای بزرگ سیاه و مرغابیهای زیاد دیده میشود و اطرافش چمن و نی زار است. مسافت دریاچه تا نیشابور هفت فرسنگ است و از وقایع غریبه ای که مورخین نسبت بچشمه سبز میدهند این است که گویند اهل نجوم در زایجه طالع یزدجرد اثیم که عجم یزدجرد بزه کار یعنی گنهکار گویند چنین دیده و نوشته بودند که وفات او در خراسان و در کنار چشمه سبز است. یزدجرد چون این گفته را شنیده بود بر خود مخمر کرده و قرار داده که هرگز بخراسان نرود. از قضا وقتی که او را رعافی عارض شد و اطباء معالجه را منحصر برفتن در آب چشمه سبز دانستند، بالضروره بدانجا شتافت و در آب چشمه سبز رفته صحت یافت. انکاری از منجمان در دل او پدیدار شده و با خود اندیشید که جائی که اسباب استقامت و صحت و عافیت من بوده منجمین محل مضرت من فرض کرده بوده اند. در آنحال اسبی ازآن چشمه بیرون آمد و ملازمان یزدجرد خواستند آن اسب را زین کنند هیچکس از عهده برنیامد تا یزدجرد خود به اینکار پرداخت و در حین انداختن قشقون اسب لگدی بیزدجرد زد و او را هلاک کرد و بچشمه فرورفت. نگارنده گوید در کشته شدن یزدجرد بلگد اسب مورخین اتفاق دارند ولی محل مقتول شدن او را بعضی در جرجان نوشته و برخی دم سراپرده ولی صاحب تاریخ نگارستان و گزیده و نزهةالقلوب در کنار چشمه سبز مینگارند». ( از مرآت البلدان ج 4 ص 234 ). منجمان گفتندش ترا زمان بچشمه سبز آید بطوس خورآسان. ( مجمل التواریخ و القصص ص 68 ). طبیبان گفتند بخراسان باید رفت و به آب چشمه سبز غسل کردن تا صحت یابد. ( تاریخ گزیده ج 1 ص 111 ).بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

دانشنامه آزاد فارسی

چشمۀ سبز
دریاچۀ کوچکی در استان خراسان رضوی، شهرستان چناران. در ۳۳کیلومتری جنوب غربی چناران در دامنۀ شمالی کوه زرد از رشته کوه های بینالود، قرار دارد. درازای این دریاچه از شرق به غرب ۱,۲۰۰ متر، پهنای آن ح دود ۴۰۰ متر، و مساحت آن ۶۰ هکتار است. ارتفاع سطح آب آن ۲,۵۰۰ متر است. این دریاچه به احتمال زیاد همان دریاچه ای است که یزدگرد اول ساسانی درآن جا براثر ضربۀ لگد اسب کشته شد. دریاچۀ سبز در زمان مغول، تفرجگاه مردمان توس و نیشابور بود. امیرچوپان بر لب آن قصری بنا کرده بود و حمدالله مستوفی در کتاب نزهة القلوب (۷۱۸ش) می نویسد «پارسیان خراسان در کنار این دریاچه شب زنده داری می کردند». در زمان ناصرالدین شاه قاجار، اطراف آن را نیزار و چمنزار فراگرفته بود و شکار فراوان داشت.
wikijoo: چشمه_سبز

پیشنهاد کاربران

بپرس