چشم هایش

چشمهایش رمانی از بزرگ علوی است که نخستین بار در سال ۱۳۳۱ منتشر شد. بزرگ علوی در این رمان روش استعلام و استشهاد را به کار برده، بدین گونه که قطعات پراکندهٔ یک ماجرا را کنار هم گذاشته و از آن طرحی کلی آفریده است که برحدس و گمان تکیه دارد. این شیوه بیشتر در ادبیات پلیسی معمول است. برخی معتقدند این رمان و شخصیت استاد ماکان، با الهام از زندگانی کمال الملک نگاشته شده است و گروهی دیگر آن را شرح حالی از زندگی تقی ارانی می دانند.
داستان کتاب چشمهایش در دوره رضاشاه اتفاق می افتد و زندگی یک استاد بزرگ نقاشی را روایت می کند که مبارز سیاسی هم است. یکی از دوست داران این نقاش معروف به دنبال راز مرگ مشکوک استاد در تبعید است. آقای ناظم همان دوستدار استاد است و حدس می زند که راز مرگ استاد در یکی از تابلوهای ایشان است که خود استاد نام آن تابلو را چشمهایش گذاشته است. . . [ ۱]
چشمهایش به عربی ترجمه و در لبنان منتشر شده است و در سال ۲۰۰۸ میلادی به زبان کردی و در سال ۱۳۹۷ به زبان هورامی ترجمه و در سال ۲۰۱۸ میلادی در اقلیم کردستان عراق انتشار یافت. این رمان همچنین به انگلیسی ترجمه و به نام Her Eyes منتشر شده است.
نویسنده خود آن را به آلمانی ترجمه و منتشر کرده است.

رمانی به فارسی، به شیوۀ راوی ـ قهرمان، نوشتۀ بزرگ علوی در ۱۳۳۱ش. ناظم مدرسۀ نقاشی برای نوشتن زندگی نامۀ استاد ماکان، پای صحبت فرنگیس، مدل تابلوی چشم هایش، می نشیند. درخلالِ حدیثِ نفس گویی فرنگیس، داستانی پرکشش و با نگرشی از نوع واقع گرایی روان شناختی، شکل می گیرد و با نمایشِ ظرایفی از روحیات زنانه، به رمان حال و هوایی لطیف بخشیده می شود. فرنگیس، ازجملۀ نخستین شخصیت های زن در ادبیات معاصر فارسی است که نویسنده ای احساسات و عواطف درونی او را با بی پروایی تصویر کرده است. به رغم توجه نویسنده به مسائل سیاسی زمانه، بن مایۀ رمان را رابطۀ عاشقانۀ استاد ماکان و فرنگیس تشکیل می دهد. چشم هایش به زبان های آلمانی (۱۳۳۸ش)، و انگلیسی (۱۳۶۷ش) ترجمه و منتشر شده است.