چرخ خیاطی

چرخ خیاطی یا ماشین خیاطی، در فارسی تاجیکی: ماشین دوزندگی، [ ۱] یک نوع ماشین است که برای دوختن پارچه، چرم و منسوجات به کار می رود.
چرخ خیاطی در دوره انقلاب صنعتی جهت کم کردن کار دستی و سرعت بخشیدن به امر تولید اختراع شد. با اختراع چرخ خیاطی از حدود سال ۱۸۷۰ تا به امروز، تغییرات بسیار زیادی در صنعت دوخت و تهیه لباس انجام شد.
انواع چرخ خیاطی:
چرخ خیاطی خانگی چرخ خیاطی صنعتی
هر دو نوع چرخ برای انواع دوختن مورد استفاده قرار می گیرند در این بخش می خواهیم به تفاوت های این چرخ ها اشاره کنیم:
چرخ خیاطی خانگی بیشتر برای دوخت با حجم پایین استفاده می شود مانند دوخت درز و شکاف لباس یا دوخت پارچه هایی که ضخامتشان کم است. چرخ خیاطی صنعتی به صورت مختلف کاربرد دارد چرخ صنعتی مختص راسته دوزی و چرخ خیاطی زیگزال چرخ صنعتی برای دوخت با حجم بالا کاربرد دارد و بیشتر در کارگاه های دوزندگی مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع دوخت در چرخ خیاطی خانگی و صنعتی
چرخ های خیاطی خانگی چند نوع دوخت دارند که حرفه ای ترشان به ۲۰ تا ۱۰۰ نوع دوخت مجهز هستند. اما چرخ های صنعتی فقط یک نوع دوخت دارد و معمولاً مخصوص یک کار خاص از دوخت و دوز هستند.
کیفیت دوخت
کیفیت دوخت در چرخ های خانگی به خوبی چرخ های صنعتی نیست و نسبت به پارچه و همچنین نخ مورد استفاده فرق می کند. اما کیفیت دوخت در چرخ های صنعتی عالی است.
سرعت دوخت
بیشتر چرخ های خانگی آنقدر سرعت دارند که کار خیاط را راه اندازد و او را عذاب ندهد. اما باید گفت که سرعت این چرخ ها به اندازه چرخ های صنعتی نیست. اما چرخ های صنعتی به دلیل سرعت بالایی که دارند مناسب حجم بالای سفارش ها لباس هستند.
حجم کار
موتور چرخ های خانگی کوچک است و کمتر از ۵ ساعت در روز می توان با آنها کار کرد در غیر اینصورت به سرعت داغ می کنند و به مرور زمان فرسوده می شوند اما با چرخ صنعتی می توان در حجم بسیار بالایی تولید لباس داشت و بیشتر از ۵ ساعت به طور مستمر کار کرد.
چرخ خیاطی از اجزای زیر تشکیل شده است.
ماسوره: قرقره کوچکی است که در بخش زیرین چرخ خیاطی قرار دارد.
ماکو: وسیله ای در ماشین بافندگی است که ماسوره بر روی آن قرار می گیرد؛ میله ای در چرخ خیاطی که قرقره بر روی آن قرار می گیرد. [ ۲]
پدال:در بیشتر چرخ خیاطی ها جهت چرخاندن چرخ خیاطی به کمک نیروی برقی که به دینام وارد می شود چرخ را به حرکت در میاورد.

چرخ خیّاطی
اولین چرخ خیّاطی سینگر، 1851
دستگاهی برای دوخت مکانیکی پارچه، چرم و مواد دیگر با سوزن. این دستگاه با دست، رکاب پایی یا تسمه و الکتروموتور کار می کند. در ۱۸۳۴، والتر هانت و در ۱۸۴۶، الیاس هاو امریکایی چرخ خیاطی با بخیۀ معمولی را، که دو نخ دارد، مستقل از هم اختراع کردند. ماشین چرخ خیاطی هاو مبنای ماشینی بود که مخترع امریکایی، آیزاک سینگر، در ۱۸۵۱ به ثبت رساند. در چرخ های خیاطی مدرن، که با ریزپردازنده کنترل می شوند، می توان با فشار دکمه حدود ۲۵ طرح بخیۀ گوناگون را انتخاب کرد. شایعاتی از این دست که چرخِ خیاطی به هنگامِ دوخت، لبه های البسه را می خورد و می شکافد، سبب شد که خیاطان (← خیاطی) در بادیِ امر استفاده از چرخ خیاطی را برنتابند. نخستین چرخِ خیاطی در اواسط قرن ۱۳ق وارد ایران شد. واردکنندۀ چرخ خیاطی، عتیقه فروشی ارمنی بود که دکانش در انتهای خیابان لاله زار، جنب خیابان رفاهی، قرار داشت. نامِ کارخانۀ سازندۀ این چرخ خیاطی گُلدفینگر، در اصطلاحِ عامه گُل فینگل، بود. به فروش رفتنِ این چرخِ خیاطی و زان پس شماری دیگر از چرخِ خیاطی های ساختِ این کارخانه سبب شد که کارخانۀ سازنده به فکر تأسیس کارخانه ای جهت فروش مستقیمِ محصولات خود در تهران بیفتد. نخستین فروشگاه عرضۀ مستقیمِ چرخ خیاطی در تهران، در ابتدای بازارِ مرغی ها تأسیس شد. این فروشگاه برای تسهیل در استفاده از چرخ خیاطی معلمانی نیز به کار گماشت. پس از آن که کارخانۀ گُلدفینگر در ایران موفقیتِ عام یافت، کارخانه هایی دیگر نیز به فکرِ واردکردن مصنوعات خود به ایران افتادند. مشهورترین چرخ خیاطیِ وارداتی، چرخ خیاطی ای موسوم به سینگر بود.