چاپشلو

چاپـِشلو شهری در بخش چاپشلو شهرستان درگز استان خراسان رضوی ایران است.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲٬۳۷۴ نفر ( در ۷۶۹ خانوار ) بوده است. [ ۱]
شهر چاپشلو، مرکز بخش، در ارتفاع حدود ۶۵۰ متر، در حدود دوازده کیلومتری جنوب شهر درگز واقع است. شهر در دشت قرار دارد و چند رود فصلی در جنوب آن جاری است. آب و هوای چاپشلو نسبتاً گرم و مرطوب است. بیشترین دمای آن °۸ ر۳۸ در تیر، کمترین آن °۱۶ - در بهمن و میانگین بارش سالانه آن ۳۶۰ میلی متر است ( سازمان هواشناسی کشور، ص ۳۵۲ ) .
چاپشلو با راه اصلی ( از شمال ) به شهرهای درگز و نوخندان و با راه فرعی به راه اصلی قوچان ـ باجگیران ( در شهرستان قوچان ) و از شرق جاده منتهی به شهرستان کلات - مشهد میشود
پیشینه. ظاهراً پیشینه شهر چاپشلو به دوره صفوی می رسد. در زمان شاه عباس اول صفوی ( حک: ۹۹۶–۱۰۳۸ ) تیره هایی از طوایف ایل افشار، از جمله چاپشلو ( قس اسکندرمنشی، ج ۱، ص ۱۳۸–۱۳۹، که پیره محمدخان چاوشلو/ چاپشلو، از امرای بیه پیش، را از طایفه اُستاجلو آورده است ) ، از مکانی به نام قَرْشی قوزی/ قارشی قُزی ( حدود بخارا، امروزه در جمهوری ازبکستان ) ، به نواحی درگز و ابیورد کوچ کردند و در مکانی که بعدها به نام خودشان چاپشلو خوانده شد، سکنا گزیدند ( میرنیا، ص۱۱۰ به نقل از اللهیارخان چاپشلو؛ نیز رجوع کنید به مروی، ج ۱، ص ۴–۵ ) . مروی در عالم آرای نادری ( ج ۱، ص ۱۶۱ ) نام آن را چاوشلو ( به عنوان مسکنِ ابراهیم خان، برادر نادرشاه ) ضبط کرده است.
در دوره زندیه ( ح ۱۱۶۳–۱۲۰۸ ) ، و شاید مدتی قبل از آن، چاپشلو حکومت نشین درگز بود. در ۱۲۰۳ لطفعلی خانِ چاپشلو ( در متن: چایشلو ) ، حکمران درگز، مرکز حکومت را به دستگرد منتقل کرد. امروزه ویرانه های دستگرد معروف به کهنه قلعه نزدیک شهر کنونی درگز واقع است ( میرنیا، ص ۱۱۱ ) .
در۱۲۹۲/۱۸۷۵، مک گرگور آنجا را دیده است ( رجوع کنید به ج۲، ص ۸۳ ) . در۱۳۱۲/۱۸۹۴ ییت ( ص ۱۴۹ ) آن را دهکده ای بزرگ، با حدود چهارصد خانوار ترک و کرد، معرفی کرده و افزوده که شخصی به نام کردوخان حاکم آن بوده است. وی همچنین از مراسم پذیرایی آن ها یاد کرده است. به نوشته اعتمادالسلطنه ( ج ۴، ص ۲۰۵۹ ) در دوره ناصرالدین شاه ( حک: ۱۲۶۴–۱۳۱۳ ) ، آنجا ازقرای دره جز/ درگز، دارای دو رشته قنات و آب و هوای خوب و معتدل بوده است. در ۱۳۲۳ ش چاپشلو یکی از آبادیهای دهستان قره باشلو در شهرستان قوچان در استان نهم ( خراسان ) بود ( ایران. وزارت کشور. اداره کل آمار و ثبت احوال، ج ۳، ص ۱۸۱ ) . در ۱۳۲۹ ش، حسینعلی رزم آرا ( ج ۹، ص ۱۰۶ ) چاپشلو را قصبه مرکز بخش چاپشلو، با ۷۵۴، ۱ تن جمعیت و محصولاتی مانند غلات، میوه و بنشن معرفی و از قالیچه، گلیم و جاجیم آن یاد کرده است. در مهر ۱۳۷۴، چاپشلو به شهر بدل شد ( ایران. قوانین و احکام، ص ۵۰۱ ) .

چاپِشْلو
(یا: چاپوشلو؛ چاپوشی؛ چاوشلو؛ چپشلو؛ چپوشلو) طایفۀ ترک ایران، از طوایف افشار خراسان، ساکن بخش چاپشلو در شهرستان درگز. چاپشلوها احتمالاً در سال های اول قرن ۱۲ق در این ناحیه مستقر شده اند و ظاهراً از همان آغاز یک جانشین بودند. شهرهای محمدآباد و لطف آباد را خوانین چاپشلو ساخته اند. حکومت درگز از دورۀ نادرشاه تا انقراض قاجاریه قریب ۲۰۰ سال در اختیار خوانین چاپشلو بود. باباخان چاپشلو ( ـ۱۱۴۹ق) مدتی حاکم لرستان و پس از آن حاکم هرات شد. بهبودخان چاپشلو، حاکم اتک (۱۱۵۶ق) و ترکستان و استرآباد و دشت قپچاق (۱۱۵۹ق)، نقش مؤثری در انتخاب سید محمد متولی (شاه سلیمان دوم) برای سلطنت ایران داشت. آخرین حاکم موروثی درگز، محمدعلی خان منصور الملک چاپشلو بود.