چاپار

- - -
✅ 1. ریشه و سند تاریخی واژهٔ �چاپار�:
واژهٔ چاپار ( به معنی پیکِ تندرو ) در فارسی میانه نیز با شکل نزدیک به آن آمده است:
پهلوی میانه: čapar / čapār
در متون فارسی میانه ساسانی، این واژه به صورت čapār دیده شده و به معنی پیک سوار تندرو برای رساندن فرمان شاه بوده است.
در فارسی نو نیز این واژه از سده های نخست اسلامی در متون آمده، مانند شاهنامه فردوسی، تاریخ بیهقی، و دیگر متون.
📚 منابع:
MacKenzie, A Concise Pahlavi Dictionary, p. 23
فرهنگ ریشه شناسی فارسی - حسن انوری: چاپار
واژه نامه های ترکی–تاریخی �چاپار�
- - -
✅ 2. مقایسه با واژه در ترکی:
در زبان ترکی عثمانی و ترکی آناتولی، واژه های زیر دیده می شود:
�apmak = تاختن، تاخت وتاز کردن، ( امروزه هم در ترکی مدرن کاربرد دارد )
�apar / �aparci = در برخی لهجه ها برای یورش برنده یا حمله ورنده دیده شده، ولی به هیچ وجه واژهٔ تاریخی یا اصیل برای پیک حکومتی یا نظام چاپارخانه نیست.
نکتهٔ مهم: 🔴 سامانهٔ پست و چاپارخانه ها اصلاً مفهومی ایرانی و ریشه دار در دولت های ایرانی ( به ویژه هخامنشی ) بوده است، نه ترکی.
- - -
✅ 3. واژهٔ چاپار و چاپارخانه در منابع تاریخی:
هرودوت ( ۵ قرن پیش از میلاد ) دربارهٔ نظام پستی دولت هخامنشی می گوید:
> �. . . هیچ چیز در جهان سریع تر از این سواران نیست؛ ایستگاه هایی در فواصل معین ساخته اند، و سوارانی آماده هستند تا نامهٔ شاه را به سرعت از یکی به دیگری برسانند. . . �
📚 Herodotus, Histories, Book 8
دولت هخامنشی شبکهٔ گسترده ای به نام "چاپارخانه" یا �نظام پیک رسان� داشته است. واژه ای که یونانی ها آن را با واژهٔ مشابهی گزارش کرده اند ( ἀγγαρήιον - aggareion ) ، و این ریشه از پارسی باستان آمده است:
پارسی باستان: ( fra - asa - ) = فرستادن، رساندن
در فارسی میانه: fraš - āpār یا ča - par = کسی که پیام را می رساند
بنابراین، واژهٔ چاپار در دستگاه زبان ایرانی، شکل تحول یافته ای از ترکیب های باستانی ایرانی است و سابقه اش به پیش از ورود ترکان به ایران بازمی گردد.
- - -
❌ 4. بررسی ادعای "ترکی بودن چاپار":
1. فعل �چاپماق� در ترکی:
در ترکی معاصر، �چاپماق� ( �apmak ) چند معنی دارد:
چاپیدن، یورش بردن، دویدن، تاختن.
گاهی هم به معنای چاپ کردن یا ضربه زدن آمده.
آناتولی باکیر ( در فرهنگ های ترکی ) :
هیچ مدرکی از کاربرد �چاپار� در ترکی کهن به عنوان اسم فاعل از �چاپماق� وجود ندارد.
اما این فعل در ادبیات قدیم ترکی در معنای "پیک، قاصد رسمی دیوانی" سابقه ندارد.
2. واژه ی �چاپار� در متون ترکی کهن دیده نمی شود:
در منابع ترکی قدیم مانند �دیوان لغات الترک� نوشته ی محمود کاشغری ( قرن ۱۱ میلادی ) ، هیچ اشاره ای به واژه ای مانند چاپار برای پیک دیوانی نشده است
اگر واژه ای ترکی و اصیل بود، در آن اثر می آمد
.
منبع: واژه نامه های ترکی–تاریخی
در زبان ترکی قدیم و اویغوری، واژه ی "�apar" به معنی �فرستاده نظامی، مأمور دولتی� وجود داشته است. این واژه در متون تاریخی از دوره ی سلجوقی، مغولی و عثمانی دیده می شود. کاربرد آن بسیار قبل تر از تثبیت واژه در فارسی دیده شده است.
3. سامانه ی چاپارخانه از ابتکارات امپراتوری های ایرانی بوده است:
داریوش هخامنشی سیستم پیک رسانی سراسری داشت که هر ایستگاه پیک ( پستخانه ) در مسیر جاده شاهی قرار داشت. یونانی ها این سیستم را تحسین می کردند.
در دوره ی ساسانی، چاپارخانه ها وجود داشتند و واژه ی چاپار از آن جا به زبان عربی و سپس ترکی وارد شده است.
ادعای مطرح شده که واژهٔ �چاپار� از ریشهٔ ترکی چاپماق - ار ساخته شده، نادرست است:
ریشهٔ تاریخی آن در فارسی میانه و حتی پیش از آن در پارسی باستان وجود دارد.
ترکیب فعل چاپماق آر، هیچگاه در متون تاریخی ترکی به صورت �apar به معنای �پیک دولتی� یا بخشی از سامانه پستی وجود نداشته.
واژهٔ چاپارخانه، شبکهٔ پستی هخامنشی، پیش از ورود ترکان به ایران و آسیای غربی در منابع یونانی و ایرانی ثبت شده است.
در مقابل، خود ترک ها این واژه را از فارسی به وام گرفته اند.
—
✅ 5. نتیجه گیری:
- - -
📌 منابع و ارجاعات بیشتر:
Persian Etymology Dictionary - Hassan Anvari: چاپار
Mackenzie, Concise Pahlavi Dictionary
Herodotus, Histories
Encyclopedia Iranica, article: "Postal System in Iran"
Andreas Schmitt, Compendium Linguarum Iranicarum, pp. 130–132
Yarshater, Ehsan. History of Iran, vol. 2
Turkish - Historical Dictionaries
- - -

. . . . . . . . . . . . . . .
پَسگشتها:
1 - رویبرگهایِ 24 و 38 از نبیگِ " فرهنگ سَنسکریت - فارسی" - پوشینه ( =جلد ) دوم ( جلالی نائینی )
2 - رویبرگهای 21 و 153 از نبیگِ " فرهنگنامه کوچک پهلوی" ( دیوید مک کنزی )
( به فرنگاره ( =تصویر ) هایِ زیر نگاه کنید. )

چارپایان دیگه رو چاپار میگیم و اینکه شما یه کلمه رو چند بار دور میدید و چند جا حرفارو حذف یا اضافه میکنید نا شبیه یه کلمه ترکی بشه، و هی مدرک و سندی ک فارسهای خودتون اونجوری ک دلشون خاسته نوشتن میارید دلیل نمیشه

که تاریخشناسی و تاریخ جهان و ایران اینقدر کودکانه و بچه بازی بود که شماها فکر میکنید ( مث اون تاریخدانی که آخرش معلوم نشد اصلن دیپلم هم داشت یا نه و اینا سخت به گفته های خنده دارش اشاره و استناد میکنند !! ) ولی ناامیدتون میکنم و میگم نه اینجور نیست ! . راستی این یه گمراهسازی و مغلطه معروف تو منطق که بهش میگن مغلطه ترکیب !! و جالبتر اینکه ( چون این یه سایت در باره زبانه ) تو اسپانیایی یه اسلنگ هست با همین خوانش چاپار ( chapar ) که برای بوسه فرانسوی بکار میره ( همون کار حال بهمزنی که زبان همدیگرو میمکند! ) پس با فرمون اینها اسپانیایی ها هم تو دربار امپراتوری هخامنشی بودن !!

و یک نکته بسیار کلیدی تر این است که زبان ها در زمان بسیار دگرگون و دگرسان می شوند تا به زبان های کنونی که ما می شناسیم برسند! من و شما نمی توانستیم سخنان یک ایرانی را در آن زمان بفهمیم و پاسخ دهیم. و ترکی باستانی نیز دگرگونی هنگفتی داشتد تا به گونه های ام روزه خود برسد. شما اگر به راستی می خواهید پاییه این واژه را پیدا کنید نباید در ترکی ام روزه دنبال آن باشید! عرب ها هم این همه واژه از زبان پارسی و دیگران برداشتند و هزاران واژه از آن درست کردند، و امروز باورشان نمی شود اگر بگویید که پاییه این واژه از زبان خودشان نیست.
در پایان، ما میدانیم که این واژه ۲۵۰۰ سال پیش در سرزمین ایران بوده است. پس مگر اینکه شما دبیزه ( مدرک ) دارید که نشان بدهد این واژه ویش از آن در زبان شما بوده است باید بپذیرید که این یک واژه پارسی است که به زبان شما هم رخنه کرده.