چاه گرمابی یا مجرای گرمابی ( انگلیسی: Hydrothermal vent ) در حقیقت شکافی بر روی سطح زمین است که از لحاظ زمین شناسی، آب های اطراف خویش را گرم می کند.
چاه های گرمابی اغلب در مناطقی که از لحاظ آتشفشانی فعال هستند یافت می شوند مانند مناطقی که صفحات زمین ساختی در حال جدا شدن از هم هستند، بسترهای اقیانوسی و تفتگاه ها ( نواحی داغ ) . [ ۱] مشهورترین سامانه گرمابی در خشکی احتمالاً پارک ملی یلوستون در آمریکا است. در زیر دریا چاه های گرمابی را دودکش های سیاه می نامند و در بیشتر آب های عمیق اقیانوسی می توان آنها را یافت.
اطراف چاه های گرمابی از لحاظ زیستی پرتولیدتر هستند و اغلب محل زیست جوامع پیچیده ای می باشند که از مواد شیمیایی محلول در مایعات چاه ها استفاده می نمایند. فعالیت های شیمیوسنتزی پایه زنجیره غذایی را می سازد و ارگانیسم های متنوعی مثل کرم لوله ای بزرگ، صدف دوکفه ای، خاره چسب و میگو از آنها استفاده می کنند. گمان می رود چاه های گرمابی فعالی در ماه سیاره مشتری به نام اروپا، و در انسلادوس، از ماه های زحل، [ ۲] [ ۳] وجود داشته باشند. هم چنین گمان می رود در قدیم در مریخ نیز چاه های گرمابی فعال بوده اند. [ ۱] [ ۴]
چاه های گرمابی در آب های عمیق اقیانوسی عمدتاً در امتداد پشته های میانی اقیانوس مثل پشته های شرق آرام و پشته های میانی اقیانوس اطلس پدید می آیند. اینها مکان هایی هستند که دو صفحه زمین ساختی ( تکتونیکی ) در حال جدا شدن از هم بوده و یک پوسته جدید در حال تشکیل است.
آب هایی که از بستر اقیانوس به بیرون راه می یابند عمدتاً شامل آب های اقیانوسی راه یافته به درون سامانه گرمابی، رسوبات متخلخل یا سنگ های آتشفشانی، به همراه کمی آب ماگمایی راه یافته از طریق فراچاهندگی ماگمایی می باشد. هر چند که دمای متوسط آب در اعماق اقیانوس ها تقریباً ۲ درجه سانتیگراد است ولی درجه حرارت آب در اطراف این چاه ها از ۶۰ درجه تا ۴۶۴ درجه سانتیگراد متغیر است.
به دلیل فشار هیدروستاتیک بالا و دمای فوق العاده در این منطقه، آب می تواند در فرم مایع یا سیال فوق بحرانی ( سیالی که دما و فشار آن بالاتر از حد بحران باشد ) وجود داشته باشد. در فشار ۲۱۸ اتمسفر، نقطه بحران آب خالص ۳۷۵ درجه سانتیگراد است. در اعماق ۳۰۰۰ متری فشار هیدروستاتیک آب دریا بیش از ۳۰۰ اتمسفر می باشد ( چرا که آب دریا چگال تر از آب خالص است ) . در این میزان عمق و فشار، نقطه بحرانی آب دریا به ۴۰۷ درجه سانتیگراد می رسد؛ از این رو آب هایی که در داغ ترین بخش ها قرار دارند غالباً یک سیال فوق بحرانی هستند و خواص فیزیکی آنها بین مایع و گاز می باشد. علاوه بر این که دمای آب در این مناطق فوق العاده بالاست، بسیار اسیدی نیز می باشد و PH آن معمولاً در حدود ۲/۸ یعنی تقریباً به اندازه اسیدیته سرکه است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفچاه های گرمابی اغلب در مناطقی که از لحاظ آتشفشانی فعال هستند یافت می شوند مانند مناطقی که صفحات زمین ساختی در حال جدا شدن از هم هستند، بسترهای اقیانوسی و تفتگاه ها ( نواحی داغ ) . [ ۱] مشهورترین سامانه گرمابی در خشکی احتمالاً پارک ملی یلوستون در آمریکا است. در زیر دریا چاه های گرمابی را دودکش های سیاه می نامند و در بیشتر آب های عمیق اقیانوسی می توان آنها را یافت.
اطراف چاه های گرمابی از لحاظ زیستی پرتولیدتر هستند و اغلب محل زیست جوامع پیچیده ای می باشند که از مواد شیمیایی محلول در مایعات چاه ها استفاده می نمایند. فعالیت های شیمیوسنتزی پایه زنجیره غذایی را می سازد و ارگانیسم های متنوعی مثل کرم لوله ای بزرگ، صدف دوکفه ای، خاره چسب و میگو از آنها استفاده می کنند. گمان می رود چاه های گرمابی فعالی در ماه سیاره مشتری به نام اروپا، و در انسلادوس، از ماه های زحل، [ ۲] [ ۳] وجود داشته باشند. هم چنین گمان می رود در قدیم در مریخ نیز چاه های گرمابی فعال بوده اند. [ ۱] [ ۴]
چاه های گرمابی در آب های عمیق اقیانوسی عمدتاً در امتداد پشته های میانی اقیانوس مثل پشته های شرق آرام و پشته های میانی اقیانوس اطلس پدید می آیند. اینها مکان هایی هستند که دو صفحه زمین ساختی ( تکتونیکی ) در حال جدا شدن از هم بوده و یک پوسته جدید در حال تشکیل است.
آب هایی که از بستر اقیانوس به بیرون راه می یابند عمدتاً شامل آب های اقیانوسی راه یافته به درون سامانه گرمابی، رسوبات متخلخل یا سنگ های آتشفشانی، به همراه کمی آب ماگمایی راه یافته از طریق فراچاهندگی ماگمایی می باشد. هر چند که دمای متوسط آب در اعماق اقیانوس ها تقریباً ۲ درجه سانتیگراد است ولی درجه حرارت آب در اطراف این چاه ها از ۶۰ درجه تا ۴۶۴ درجه سانتیگراد متغیر است.
به دلیل فشار هیدروستاتیک بالا و دمای فوق العاده در این منطقه، آب می تواند در فرم مایع یا سیال فوق بحرانی ( سیالی که دما و فشار آن بالاتر از حد بحران باشد ) وجود داشته باشد. در فشار ۲۱۸ اتمسفر، نقطه بحران آب خالص ۳۷۵ درجه سانتیگراد است. در اعماق ۳۰۰۰ متری فشار هیدروستاتیک آب دریا بیش از ۳۰۰ اتمسفر می باشد ( چرا که آب دریا چگال تر از آب خالص است ) . در این میزان عمق و فشار، نقطه بحرانی آب دریا به ۴۰۷ درجه سانتیگراد می رسد؛ از این رو آب هایی که در داغ ترین بخش ها قرار دارند غالباً یک سیال فوق بحرانی هستند و خواص فیزیکی آنها بین مایع و گاز می باشد. علاوه بر این که دمای آب در این مناطق فوق العاده بالاست، بسیار اسیدی نیز می باشد و PH آن معمولاً در حدود ۲/۸ یعنی تقریباً به اندازه اسیدیته سرکه است.
wiki: چاه گرمابی