پیمان لوزان

پیمان لوزان پیمان صلحی بود که در تاریخ ۲۴ ژوئیه ۱۹۲۳ میلادی در شهر لوزان - سوئیس؛ برای حل و فصل مناقشه ای که از جنگ جهانی اول بین نیروهای متفقین و متحدین آغاز شده بود به توافق رسیدند. پیمان صلح بین جمهوری سوم فرانسه، امپراتوری بریتانیا، امپراتوری ژاپن، پادشاهی ایتالیا، پادشاهی یونان، پادشاهی رومانی و پادشاهی یوگسلاوی به امضاء رسید. متن اصلی این پیمان به زبان فرانسه، و از تاریخ ۲۳ اوت سال ۱۹۲۳ میلادی اجراء آن واجب شد و تا ۶ اوت ۱۹۲۴ میلادی، تمامی شرایط صلح توسط کشورها به اجرا درآمد و اسناد را به طور رسمی در پاریس، به فرانسه سپردند. [ ۱] این پیمان در ۲۳ اوت ۱۹۲۳ توسط ترکیه[ ۲] و در ۱۶ ژوئیه ۱۹۲۴ توسط دیگر امضا کنندگان تصویب[ ۳] و در ۶ اوت ۱۹۲۴ هنگامیکه اسناد تصویب رسماً به پاریس سپرده شد، اجرایی گردید. [ ۴]
با توجه به مفاد پیمان صلح مودانیا که تشکیل کنفرانس صلح را پیش بینی می کرد، در نوامبر سال ۱۹۲۲ میلادی در لوزان - سوئیس کنفرانس صلح لوزان گشایش یافت. این پیمان رسماً به تنش های منطقه خاور نزدیک در سال های ۱۹۱۹–۱۹۲۱ میلادی به خصوص به جنگ ترکیه و یونان پایان داد.
نام کامل سند پیمان به زبان فرانسه به قرار زیر می باشد:
( Accord relatif à la restitution réciproque des internés civils et à l'échange des prisonniers de guerre, signé à Lausanne )
پیمان بازگشت افراد پناهنده سیاسی و تبادل اسرای جنگی. منعقده در لوزان. متن کامل به زبان انگلیسی:[ ۵]
( TREATY OF PEACE WITH TURKEY SIGNED AT LAUSANNE, JULY 24, 1923, THE CONVENTION RESPECTING THE REGIME OF THE STRAITS AND OTHER INSTRUMENTS SIGNED AT LAUSANNE )
ارمنستان در زمان عقد پیمان لوزان حضور نداشته است بنابراین مفاد آن در ارتباط با آن کشور نمی باشد. در دوم دسامبر ۱۹۲۰ میلادی اولین جمهوری ارمنستان به یک جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی تبدیل یافت و نتوانست در کنفرانس لوزان حضور یابد. به همین دلیل نیز پیمان لوزان هیچگونه تعهد حقوقی برای آن کشور به وجود نمی آورد. در اینجا حقوق بین المللی حضور نداری؛ تعهدی نداری وجهه قانونی دارد.
بر اساس پیمان لوزان مجلس ملی کبیر ترکیه تعهد خود را نسبت به اجراء مفاد و موارد ثبت شده در کنواسیون بارسلون به تاریخ آوریل سال ۱۹۲۱ میلادی در خصوص اجازه ترانزیت کالا از خاک کشورش توسط همسایگان را اعلان می کند.