نیروی دریایی در ایران از پیشینه ای غنی و کهن برخوردار است که در سه دوره جداگانه شامل دوران باستان، معاصر نخستین و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بررسی می گردد.
به لحاظ موقعیت استراتژیک و تاریخی خلیج فارس به عنوان یکی از اولین دریاهای محصور شناخته شده جهان، امنیت این دریا هرازگاهی مورد نظر یکی از پادشاهان ایران قرار می گرفت. نخستین گزارش از یک نیروی دریایی مجهز بومی در ایران، از دوران انوشیروان است که به قصد تسخیر عربستان، نیروی دریایی عظیمی را در اُبُلّه واقع در اروندرود تجهیز نمود و با آن به عدن در دریای سرخ رسید و این را مسخر خویش ساخت. البته تا پیش از آن و در لشکر کشی های هخامنشیان به اروپا نیز گاه ذکری از نیروی دریایی قوی ایران شده است.
... [مشاهده متن کامل]
نیروی دریایی هخامنشی ( به پارسی باستان: 𐎴𐎠𐎺, nāva ) نیروی دریایی باستانی امپراتوری پارس بود که میان سال های ۵۲۵ پیش از میلاد تا ۳۳۰ پیش از میلاد، خدمت گذاری می کرد. ایجاد سازمان، زیرساخت و اساس مالی نیروی دریایی هخامنشی به داریوش بزرگ نسبت داده شده است. نیروی دریایی هخامنشی نخستین «نیروی دریایی پادشاهی» واقعی بود که در تاریخ پدید آمد. پژوهشگران پیشینهٔ عملکرد این نیروی دریایی را به دو دوران جداگانه از ۵۲۵ تا ۴۷۹ و از ۴۷۹ تا ۳۳۰ پیش از میلاد دسته بندی کرده اند.
آوی باخنهایمر، نویسنده، محقق، استاد دانشگاه و باستان شناس استرالیایی، در نشست تخصصی دریانوردی در امپراتوری هخامنشی در دی ۱۳۹۸، با تاکیدکردن بر اهمیت پژوهش بر روابط ایرانیان و منابع آبی در دوران هخامنشیان، بیان داشت که با وجود سندهایی تاریخی و باستان شناسی، دربارهٔ سروکار ایرانی ها با منابع آبی، کمتر به ماهیت و گونهٔ آن، پرداخته اند. او همچنین اعلام کرد که «در واقع، هخامنشیان نه تنها به مدیریت و بهره برداری از منابع روزمینی جهان اطراف خود مشغول بودند بلکه با فرستادن ناوگان های اطلاعاتی به کاوش در دریاهای اطراف خویش، رودخانه ها و اقیانوس ها نیز می پرداختند».
باخنهایمر با تأکید بر این که نخستین نیروی دریایی ثابت جهان در دوران داریوش یکم بنیان گذاشته شد، افزود: «هخامنشیان در دورانشان، در یک کشاکش جغرافیای سیاسی گرفتار بودند که نقطهٔ اتکا و ثقل آن، دریانوردی در مدیترانه بوده است». همچنین اعلام شد که در این دوره، سه نیروی دریایی بزرگ، یعنی نیروی دریایی یونان، فینیقی و مصر، در عمل، در دریای مدیترانه حکم ران بوده اند و با توجه به اینکه برای هخامنشیان که در زمین، ارتشی منظم و پیروز داشتند، چیرگی بر دریا نیز برای آنان مهم شمرده شده است و پس از بازگشت خشایارشا از نبرد با یونانیان، سیاستشان برای کنترل این سه نیروی دریایی، از مهم ترین سوهای روابط خارجی این شاهنشاهی بوده است.
به لحاظ موقعیت استراتژیک و تاریخی خلیج فارس به عنوان یکی از اولین دریاهای محصور شناخته شده جهان، امنیت این دریا هرازگاهی مورد نظر یکی از پادشاهان ایران قرار می گرفت. نخستین گزارش از یک نیروی دریایی مجهز بومی در ایران، از دوران انوشیروان است که به قصد تسخیر عربستان، نیروی دریایی عظیمی را در اُبُلّه واقع در اروندرود تجهیز نمود و با آن به عدن در دریای سرخ رسید و این را مسخر خویش ساخت. البته تا پیش از آن و در لشکر کشی های هخامنشیان به اروپا نیز گاه ذکری از نیروی دریایی قوی ایران شده است.
... [مشاهده متن کامل]
نیروی دریایی هخامنشی ( به پارسی باستان: 𐎴𐎠𐎺, nāva ) نیروی دریایی باستانی امپراتوری پارس بود که میان سال های ۵۲۵ پیش از میلاد تا ۳۳۰ پیش از میلاد، خدمت گذاری می کرد. ایجاد سازمان، زیرساخت و اساس مالی نیروی دریایی هخامنشی به داریوش بزرگ نسبت داده شده است. نیروی دریایی هخامنشی نخستین «نیروی دریایی پادشاهی» واقعی بود که در تاریخ پدید آمد. پژوهشگران پیشینهٔ عملکرد این نیروی دریایی را به دو دوران جداگانه از ۵۲۵ تا ۴۷۹ و از ۴۷۹ تا ۳۳۰ پیش از میلاد دسته بندی کرده اند.
آوی باخنهایمر، نویسنده، محقق، استاد دانشگاه و باستان شناس استرالیایی، در نشست تخصصی دریانوردی در امپراتوری هخامنشی در دی ۱۳۹۸، با تاکیدکردن بر اهمیت پژوهش بر روابط ایرانیان و منابع آبی در دوران هخامنشیان، بیان داشت که با وجود سندهایی تاریخی و باستان شناسی، دربارهٔ سروکار ایرانی ها با منابع آبی، کمتر به ماهیت و گونهٔ آن، پرداخته اند. او همچنین اعلام کرد که «در واقع، هخامنشیان نه تنها به مدیریت و بهره برداری از منابع روزمینی جهان اطراف خود مشغول بودند بلکه با فرستادن ناوگان های اطلاعاتی به کاوش در دریاهای اطراف خویش، رودخانه ها و اقیانوس ها نیز می پرداختند».
باخنهایمر با تأکید بر این که نخستین نیروی دریایی ثابت جهان در دوران داریوش یکم بنیان گذاشته شد، افزود: «هخامنشیان در دورانشان، در یک کشاکش جغرافیای سیاسی گرفتار بودند که نقطهٔ اتکا و ثقل آن، دریانوردی در مدیترانه بوده است». همچنین اعلام شد که در این دوره، سه نیروی دریایی بزرگ، یعنی نیروی دریایی یونان، فینیقی و مصر، در عمل، در دریای مدیترانه حکم ران بوده اند و با توجه به اینکه برای هخامنشیان که در زمین، ارتشی منظم و پیروز داشتند، چیرگی بر دریا نیز برای آنان مهم شمرده شده است و پس از بازگشت خشایارشا از نبرد با یونانیان، سیاستشان برای کنترل این سه نیروی دریایی، از مهم ترین سوهای روابط خارجی این شاهنشاهی بوده است.
