[ویکی فقه] دین اسلام، آخرین دین آسمانی و رسالت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز رسالتی همگانی است، از این رو، از نظر گستره مکانی و زمانی، به منطقه جغرافیایی ویژه و زمان خاصی منحصر نیست؛ بلکه ادعایی جهانی دارد و تمام انسان ها و جوامع بشری ـ چه در عصر نبی مکرم اسلام و چه در عصر های بعدی ـ مورد خطاب آن هستند. روشن است که این رسالت جهانی و اجتماعی، می طلبید که صاحب این شریعت، برای جوامع دیگر و آیندگان نیز برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای داشته باشد. از این رو، با توجه به این اقتضائات و نیز عنایت خاص اسلام به امر «دانش» و «آموزش»، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) به دنبال تربیت و آموزش عده ای بر آمد تا هم برای پیاده شدن اهداف همگانی اش در آن عصر، و هم در راه تحقق آن اهداف پس از رحلتش فعالیت کنند. بر این اساس، در کنار دیگر فعالیت ها و انجام مسؤولیت هایی که به عهده داشت، خود به عنوان نخستین معلم و مربی مسلمانان، به آموزش و تربیت پرداخت.
عمده ترین مراکز آموزشی در صدر اسلام، مساجد بودند که «مسجد النبی» در مدینه، کهن ترین آنها در تاریخ آموزش اسلامی به شمار می آید. بر این اساس مسجد، یکی از نهاد های فعال آموزشی و فرهنگی، و کهن ترین دانشگاه اسلامی در تاریخ آموزش اسلامی به شمار می رود.
غنیمه، عبدالرحیم، تاریخ دانشگاه های بزرگ اسلامی، ترجمه نورالله کسایی، ص۴ - ۵.
شهید مطهری درباره آغاز جنبش علمی در اسلام می نویسد: جوشش و جنبش علمی مسلمین از مدینه آغاز شد. اولین کتابی که اندیشه مسلمین را به خود جلب نمود و مسلمین در پی تحصیل آن بودند، قرآن و پس از آن، احادیث بود، این بود که اولین حوزه علمی در مدینه تاسیس شد. برای اولین بار، عرب حجاز در مدینه با مساله استادی و شاگردی و نشستن در حلقه درس و حفظ و ضبط آن چه از استاد می شنود، آشنا شد. مسلمین با حرص و ولع فراوانی آیات قرآن را که به تدریج نازل می گشت، فرا می گرفتند و به حافظه می سپردند و آن چه را که نمی دانستند، از افرادی که رسول خدا آن ها را مامور کتابت آیات قرآن کرده بود و به «کتاب وحی» معروف بودند، می پرسیدند، در مسجد پیامبر، رسماً حلقه های درس تشکیل می شد و به بحث و گفت و گو درباره مسائل اسلامی و تعلیم و تعلم پرداخته می شد.
مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۴۳۷.
عنصر دانش و آموزش در اسلام، از ابتدا مورد توجه خاص بوده و جایگاه والایی داشته است. نخستین آیات قرآن، از معرفت و دانش سخن می گویند و مساله خواندن و آموزش را از ابتدا به پیامبر گوشزد می کند: «اقرا باسمِ ربِّکَ الّذی خَلَق خَلَق الانسانَ من عَلقٍ اقرا و ربُّک الاکرمُ الذی عَلَّم بِالقلمِ؛
علق/سوره۹۶، آیه۱-۵.
...
عمده ترین مراکز آموزشی در صدر اسلام، مساجد بودند که «مسجد النبی» در مدینه، کهن ترین آنها در تاریخ آموزش اسلامی به شمار می آید. بر این اساس مسجد، یکی از نهاد های فعال آموزشی و فرهنگی، و کهن ترین دانشگاه اسلامی در تاریخ آموزش اسلامی به شمار می رود.
غنیمه، عبدالرحیم، تاریخ دانشگاه های بزرگ اسلامی، ترجمه نورالله کسایی، ص۴ - ۵.
شهید مطهری درباره آغاز جنبش علمی در اسلام می نویسد: جوشش و جنبش علمی مسلمین از مدینه آغاز شد. اولین کتابی که اندیشه مسلمین را به خود جلب نمود و مسلمین در پی تحصیل آن بودند، قرآن و پس از آن، احادیث بود، این بود که اولین حوزه علمی در مدینه تاسیس شد. برای اولین بار، عرب حجاز در مدینه با مساله استادی و شاگردی و نشستن در حلقه درس و حفظ و ضبط آن چه از استاد می شنود، آشنا شد. مسلمین با حرص و ولع فراوانی آیات قرآن را که به تدریج نازل می گشت، فرا می گرفتند و به حافظه می سپردند و آن چه را که نمی دانستند، از افرادی که رسول خدا آن ها را مامور کتابت آیات قرآن کرده بود و به «کتاب وحی» معروف بودند، می پرسیدند، در مسجد پیامبر، رسماً حلقه های درس تشکیل می شد و به بحث و گفت و گو درباره مسائل اسلامی و تعلیم و تعلم پرداخته می شد.
مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۴۳۷.
عنصر دانش و آموزش در اسلام، از ابتدا مورد توجه خاص بوده و جایگاه والایی داشته است. نخستین آیات قرآن، از معرفت و دانش سخن می گویند و مساله خواندن و آموزش را از ابتدا به پیامبر گوشزد می کند: «اقرا باسمِ ربِّکَ الّذی خَلَق خَلَق الانسانَ من عَلقٍ اقرا و ربُّک الاکرمُ الذی عَلَّم بِالقلمِ؛
علق/سوره۹۶، آیه۱-۵.
...
wikifeqh: پیشینه_تاریخی_روحانیت_در_عصر_رسالت