پیشینه تفسیر موضوعی

[ویکی فقه] ریشه های تفسیر موضوعی در تفسیر شیخ محمد عبده نشان داده شده است.
پس از وی از پیشگامان تفسیر موضوعی در دوره معاصر در مغرب اسلامی یکی شیخ محمود شلتوت و از جمله آثار وی القرآن والقتال و القرآن والمرأةاند. رویکرد وی در این دو کتاب اغلب معرفی دیدگاه اسلام درباره جنگ و زن و دفاع از آن در برابر شبهات غرب است. همزمان با وی امین خولی در طرح تفسیر ادبی اش بر ناکارآمدی تفسیر ترتیبی و ضرورت تفسیر موضوعی قرآن برای درک صحیح تر و جامع تر معارف قرآن تأکید کرد و پیرو آن خود وی و شاگردانش آثار تفسیری خود را به روش ادبی ـ موضوعی عرضه کردند.
آثار امین خولی
از امین خولی تعدادی اثر کم حجم با عنوان عام من هدی القرآن به نام های فی رمضان، فی اموالهم و القاده... الرسل منتشر شد.
← شاگردان وی
همزمان در شرق جهان اسلام نیز آثاری برجسته در تفسیر موضوعی پدید آمدند. پیشگام تفسیر موضوعی در شرق را باید علامه طباطبایی معرفی کرد. وی در لابه لای تفسیر المیزان، به مناسبت، موضوعات فراوانی را با نگاه ادبی ـ قرآنی به صورت تفسیر موضوعی به بحث گذاشته است. از قبیل توحید الله، الامامه، حیاة المرأة فی الامم غیر متمدنه، کلامٌ فی معنی السکینه، کلامٌ فی الشفاعه فطرت ، مسأله حجاب، خاتمیت، جامعه و تاریخ ، حقوق زن در اسلام و جز این ها از پیشتازان در تفسیر موضوعی به شمار می آید. باد و باران بازرگان و المدرسة القرآنیه شهید صدر نیز از دیگر تفاسیر موضوعی پیشتازند. شهید صدر که متعلق به مدرسه نجف اشرف است در دو درس نخست کتابش درباره ضرورت و اهمیت تفسیر موضوعی و برتری آن بر تفسیر ترتیبی سخن گفته و در ادامه درباره سنت های تاریخ در قرآن بحث کرده است. تفسیر موضوعی دیگری نیز از ابوالاعلی مودودی مصلح هندی است با عنوان المصطلحات الاربعة فی القرآن. مودودی در این اثر درباره چهار اصطلاح قرآنی اله، رب، دین و عبادت بحث کرده است که به نظر وی دعوت قرآن بر محور آن ها می گردد.
گسترش تفسیر موضوعی پس از انقلاب اسلامی
...