پیشا کُلُمْبی، هنر (pre-Columbian)
هنر تمدن های امریکای مرکزی و جنوبی، پیش از ورود استعمارگران اروپایی در قرن ۱۶. هنر پیشاکلمبی زمانی طولانی، از ۱۸۰۰پ م تا ۱۵۰۰م، رونق داشته است. آثار آن طیف وسیعی را دربر می گرفتند؛ طرح های خطیِ زاویه دار و اشیای سفالی، ویژگی مشترک این هنر در سراسر منطقه بود.
هنر امریکای مرکزی. هنر تمدن های امریکای مرکزی و مکزیک تا زمان استیلای اسپانیا را هنر امریکای مرکزی می نامند. تمدن های امریکای میانه را می توان به سه دورۀ تاریخی تقسیم کرد: پیشاکلاسیک (تا ۲۰۰م)، کلاسیک (ح ۲۰۰ـ۹۰۰م)، و پساکلاسیک (ح ۹۰۰ تا ۱۵۸۰م). دورۀ پیشاکلاسیک تحت سیطرۀ تمدن بسیار پیشرفتۀ اولمِک بود، که حدود ۱۲۰۰ـ۶۰۰ پ م بالندگی داشت. اولمک ها تندیسکهایی از سنگ یشم و سردیس های غول آسای درشت اندامی به بلندی دو متر می ساختند، که هنوز به طرزی مرموز در مناظر جا دارند. در دورۀ کلاسیک، تمدن مایا حاکم بود. همچون اقوام میسی سیپیایی؛ مایاها نیز جوامع بزرگ زراعی داشتند، به خط تصویری خاص خود می نوشتند، و حتی ستاره شناسی پیشرفته ای داشتند. از این رو باران، کشاورزی، و باروری، دست مایه های اصلی هنر مایا بود، که بیشتر در قالب نقوش برجسته، آرایش سطوح، و نیز تا حدی مجسمه سازی تجلّی می یافت. مایاها ساختمان هایشان را با صورت نگاشتها و نقوش قراردادی می آراستند. در آغاز دورۀ پساکلاسیک (قرون ۱۰ـ۱۲م) قوم تولتک تسلط یافت که پیکره های تخته سنگی بزرگی می ساختند. قوم میکستک شیوۀ نقاشی مشهور به میکستک ـ پوئبلا را پدید آورد، که در نقاشی های دیواری و نسخه های خطی آنان بازتاب یافته است؛ در این شیوه، سراسر کار از نقوش هندسی تخت پوشیده می شود. تمدن آزتک در مکزیک، نمونه های بسیار گویایی از هنر آزتک را فراهم آورد، ازجمله جمجمه های تزیین شدۀ اسیران و پیکره های سنگی؛ تلاسولتئول الهۀ زایمان، از زیباترینِ آن هاست.
هنر امریکای جنوبی. در منطقۀ آند امریکای جنوبی (جایی که اکنون کشور پرو واقع است)، تمدن چاوین، ۱۰۰۰ تا ۳۰۰ پ م، شکوفا شد. اقوام آندی موچه یا موچیکا که حدود ۱۰۰ـ۸۰۰م می زیستند، زبده ترین صنعتگران امریکا را در اختیار داشتند. از تمدن اینکا در پرو و بولیوی (ح ۱۲۰۰ـ۱۵۸۰م)، تندیسک هایی از انسان و حیوان باقی است، ولی شهرت آن بیشتر حاصل بناهایی در نقاطی از آند است.
هنر تمدن های امریکای مرکزی و جنوبی، پیش از ورود استعمارگران اروپایی در قرن ۱۶. هنر پیشاکلمبی زمانی طولانی، از ۱۸۰۰پ م تا ۱۵۰۰م، رونق داشته است. آثار آن طیف وسیعی را دربر می گرفتند؛ طرح های خطیِ زاویه دار و اشیای سفالی، ویژگی مشترک این هنر در سراسر منطقه بود.
هنر امریکای مرکزی. هنر تمدن های امریکای مرکزی و مکزیک تا زمان استیلای اسپانیا را هنر امریکای مرکزی می نامند. تمدن های امریکای میانه را می توان به سه دورۀ تاریخی تقسیم کرد: پیشاکلاسیک (تا ۲۰۰م)، کلاسیک (ح ۲۰۰ـ۹۰۰م)، و پساکلاسیک (ح ۹۰۰ تا ۱۵۸۰م). دورۀ پیشاکلاسیک تحت سیطرۀ تمدن بسیار پیشرفتۀ اولمِک بود، که حدود ۱۲۰۰ـ۶۰۰ پ م بالندگی داشت. اولمک ها تندیسکهایی از سنگ یشم و سردیس های غول آسای درشت اندامی به بلندی دو متر می ساختند، که هنوز به طرزی مرموز در مناظر جا دارند. در دورۀ کلاسیک، تمدن مایا حاکم بود. همچون اقوام میسی سیپیایی؛ مایاها نیز جوامع بزرگ زراعی داشتند، به خط تصویری خاص خود می نوشتند، و حتی ستاره شناسی پیشرفته ای داشتند. از این رو باران، کشاورزی، و باروری، دست مایه های اصلی هنر مایا بود، که بیشتر در قالب نقوش برجسته، آرایش سطوح، و نیز تا حدی مجسمه سازی تجلّی می یافت. مایاها ساختمان هایشان را با صورت نگاشتها و نقوش قراردادی می آراستند. در آغاز دورۀ پساکلاسیک (قرون ۱۰ـ۱۲م) قوم تولتک تسلط یافت که پیکره های تخته سنگی بزرگی می ساختند. قوم میکستک شیوۀ نقاشی مشهور به میکستک ـ پوئبلا را پدید آورد، که در نقاشی های دیواری و نسخه های خطی آنان بازتاب یافته است؛ در این شیوه، سراسر کار از نقوش هندسی تخت پوشیده می شود. تمدن آزتک در مکزیک، نمونه های بسیار گویایی از هنر آزتک را فراهم آورد، ازجمله جمجمه های تزیین شدۀ اسیران و پیکره های سنگی؛ تلاسولتئول الهۀ زایمان، از زیباترینِ آن هاست.
هنر امریکای جنوبی. در منطقۀ آند امریکای جنوبی (جایی که اکنون کشور پرو واقع است)، تمدن چاوین، ۱۰۰۰ تا ۳۰۰ پ م، شکوفا شد. اقوام آندی موچه یا موچیکا که حدود ۱۰۰ـ۸۰۰م می زیستند، زبده ترین صنعتگران امریکا را در اختیار داشتند. از تمدن اینکا در پرو و بولیوی (ح ۱۲۰۰ـ۱۵۸۰م)، تندیسک هایی از انسان و حیوان باقی است، ولی شهرت آن بیشتر حاصل بناهایی در نقاطی از آند است.
wikijoo: پیشا_کلمبی،_هنر