پیروز یکم ( به پارسی میانه: 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰 ت. ت. 'پیروئوزَت' ؛ درگذشتهٔ ۴۸۴ میلادی ) هجدهمین شاهنشاه ایران و انیران از خاندان ساسان در ایران شهر بود که از ۴۵۹ تا ۴۸۴ میلادی بر ایران شهر پادشاهی کرد. پیروز یکم فرزند یزدگرد دوم بود و برای نشستن بر تخت شاهنشاهی ایران شهر با برادر خود هرمز سوم جنگید و در نهایت پیروز شد. پیروز یکم شاهنشاه مبارزی بود و بیشتر دوران خود را در جنگ ها سپری کرد. وی در آغاز با پیروزی در شورشی که در آلبانیای قفقاز روی داده بود را سرکوب کرد و سپس به صورت قطعی کیداریان را شکست داد. با این هنگام در مبارزه با هپتالیان چندان پیروزی ای بدست نیاورد و سرانجام در جنگ با آنان جان خود را از دست داد. در زمان پادشاهی پیروز یکم خشکسالی ای که زمان آن را هفت سال نوشته اند، در ایران شهر روی داد ولی گفته شده که این پادشاه از خود درایت زیادی نشان داده و آن را تا جای ممکن مهار کرد. پس از کشته شدن پیروز یکم در نبرد هرات، وزرگان ساسانی به رهبری سوخرا و شاپور مهران برادرش بلاش را بعنوان پادشاه نو برگزیدند.
... [مشاهده متن کامل]
از آثار پیروز دیوار بزرگ گرگان است. این دیوار، دیواری در شمال ایران ( از دریای کاسپین در امتداد گرگان رود ) است که برای جلوگیری از هجوم هپتالیان، کشیده شده بود. همچنین بنای روستای پیروز - وهرام ( اسلام شهر امروزی ) ، در جنوب تهران را به پیروز یکم نسبت داده اند.
یزدگرد دوم در سال ۴۵۷ درگذشت و با درگذشت او، هرمز که پسر بزرگتر او بود در ری تاج گذاری کرد. اما پیروز هرمز را به عنوان شاهنشاه به رسمیت نشناخت و با یاری رهام مهران به شمال شرق ایران رفت و در آنجا ارتشی فراهم نمود تا با برادرش روبرو شود. پس از اینکه شاهنشاهی با نبرد دو برادر وارد یک جنگ داخلی برای بر تخت نشینی شد، مادر آن ها دینگ در پایتخت زمام امور را به دست گرفت و در زمان بحران جانشینی، بر ایرانشهر — یا دست کم بخش های غربی آن — فرمان راند.
اینگونه که منابع ایرانی و اسلامی دیده می شود، پیروز نسبت به برادرش شاهزادۀ لایق تری برای برتخت نشینی بود. تنها در یک متنی که نام نویسنده اش مشخص نیست آمده است که هرمز «بهتر و دلیرتر» بود، درحالی که پیروز در مسائل دینی آگاهی بیشتری داشت.
در سال ۴۵۹، پیروز به قلمروی خشنواز، فرمانروای هپتالی رفت و او پذیرفت که به شاهزادۀ ساسانی برای خلع هرمز یاری رساند. با کمک خاندان مهران و نیروهای هپتالیان، پیروز با برادرش روبرو شد و آنان را شکست داد. بر اساس برخی منابع، پیروز هرمز را بخشید و اجازه داد تا به زندگی اش ادامه دهد. با این حال، این مسئله با گفتۀ منابع دیگری که مدعی اند او هرمز و سه تن از اعضای خانواده اش را کشت، سازگاری ندارد.
... [مشاهده متن کامل]
از آثار پیروز دیوار بزرگ گرگان است. این دیوار، دیواری در شمال ایران ( از دریای کاسپین در امتداد گرگان رود ) است که برای جلوگیری از هجوم هپتالیان، کشیده شده بود. همچنین بنای روستای پیروز - وهرام ( اسلام شهر امروزی ) ، در جنوب تهران را به پیروز یکم نسبت داده اند.
یزدگرد دوم در سال ۴۵۷ درگذشت و با درگذشت او، هرمز که پسر بزرگتر او بود در ری تاج گذاری کرد. اما پیروز هرمز را به عنوان شاهنشاه به رسمیت نشناخت و با یاری رهام مهران به شمال شرق ایران رفت و در آنجا ارتشی فراهم نمود تا با برادرش روبرو شود. پس از اینکه شاهنشاهی با نبرد دو برادر وارد یک جنگ داخلی برای بر تخت نشینی شد، مادر آن ها دینگ در پایتخت زمام امور را به دست گرفت و در زمان بحران جانشینی، بر ایرانشهر — یا دست کم بخش های غربی آن — فرمان راند.
اینگونه که منابع ایرانی و اسلامی دیده می شود، پیروز نسبت به برادرش شاهزادۀ لایق تری برای برتخت نشینی بود. تنها در یک متنی که نام نویسنده اش مشخص نیست آمده است که هرمز «بهتر و دلیرتر» بود، درحالی که پیروز در مسائل دینی آگاهی بیشتری داشت.
در سال ۴۵۹، پیروز به قلمروی خشنواز، فرمانروای هپتالی رفت و او پذیرفت که به شاهزادۀ ساسانی برای خلع هرمز یاری رساند. با کمک خاندان مهران و نیروهای هپتالیان، پیروز با برادرش روبرو شد و آنان را شکست داد. بر اساس برخی منابع، پیروز هرمز را بخشید و اجازه داد تا به زندگی اش ادامه دهد. با این حال، این مسئله با گفتۀ منابع دیگری که مدعی اند او هرمز و سه تن از اعضای خانواده اش را کشت، سازگاری ندارد.
