[ویکی فقه] پیرانْشَهْر، شهرستان و شهری در جنوب باختری استان آذربایجان غربی می باشد.
شهرستان پیرانشهر با ۲۵۹‘۲کمـ ۲وسعت و۷۲۱‘۸۶ تن جمعیت (۱۳۷۵ش) با مرکزیت شهر پیرانشهر، متشکل از دوبخش به نام های مرکزی و لاجان (لاهیجان)، و ۵ دهستان، یک شهر و ۱۵۶ آبادی دارای سکنه است.
← موقعیت جغرافیایی
آثار برجای مانده از دژهای صخره ای در دهستان منگور غربی از توابع شهرستان پیرانشهر، دیرینگی این منطقه را به هزاره ۲ق م می رساند.بررسی بقایای دژ مسکونی قلات شـاه که بـر فراز کـوه لندی شیخان (یکی از بلندی های شهرستان پیـرانشهر) واقع شـده است، آشکار می سازد که نخستین سنگ بنای این دژ عظیم و شگفت آور در اوایل هزاره نخست ق م به وسیله اقوام محلی پایه گذاری شده، و سپس در دوره مادها توسعه یافته است. در سده ۹ق م شهرستان پیرانشهر کنونی در قلمرو دولت ماننا قرار داشت. سرمین ماننا به سبب وضع نظامی خود و همسایگی با دولت های بزرگ اورارتو و آشور بارها در کشمکش های میان آن دو قدرت دست به دست گشت چنان که سارگن دوم (حکومت ۷۲۳-۷۰۵ق م) در لشکرکشی هشتم خود به ماننا و اورارتو از مناطقی که امروزه سردشت، پیرانشهر و پسوه خوانده می شوند، به دژ ماننایی سینی هینو، واقع بر سر راه پسوه ـ مهاباد رسید.
← قرن ۷ قمری
(۱) اسکندری نیا، ابراهیم، ساختار سازمان ایلات و شیوه معیشت عشایر آذربایجان غربی، ارومیه، ۱۳۶۶ش. (۲) افشار سیستانی، ایرج، نگاهی به آذربایجان غربی، تهران، ۱۳۶۹ش. (۳) افشین، یدالله، رودخانه های ایران، تهران، ۱۳۷۳ش. (۴) اهم فعالیت های بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده در ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ش، ستاد مرکـزی بازسـازی و نوسـازی منـاطق جنگ زده، تهـران، ۱۳۶۳ش. (۵) پاپلی یـزدی، محمدحسین، فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبـی کشور، مشهد، ۱۳۶۷ش. (۶) پـدرام، محمود، تمدن مهاباد، تهران، ۱۳۷۳ش. (۷) تابانی، حبیب الله، وحدت قومی کرد و ماد، منشأ، نژاد، تاریخ تمدن کردستان، تهران، ۱۳۸۰ش. (۸) توکلی مقدم، غلامحسین، وجه تسمیه شهرهای ایران، تهران، ۱۳۷۵ش. (۹) جعفری، عباس، دایرةالمعارف جغرافیایی ایران، تهران، ۱۳۷۹ش. (۱۰) جغرافیای استان آذربایجان غربی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۸۱ش. (۱۱) جغرافیای کامل ایران، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۶۶ش. (۱۲) مستوفی، حمدالله، نزهة القلوب، به کوشش لسترنج، لیدن، ۱۳۳۱ق. (۱۳) دایرةالمعارف فارسی. (۱۴) دهقان، علی، سرزمین زردشت، تهران، ۱۳۴۸ش. (۱۵) دیاکونف، ا م، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۷ش. (۱۶) رئیس نیا، رحیم، آذربایجان در سیر تاریخ ایران، تبریز، ۱۳۶۸ش. (۱۷) سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، استان آذربایجان غربی، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۸) شمیم، علی اصغر، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، ۱۳۴۲ش. (۱۹) فرهنگ جغرافیایی ایران آبادی ها، استان ۳ و ۴ آذربایجان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۰ش. (۲۰) فرهنگ جغرافیایی کوه های کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۹ش. (۲۱) قراخانی، حسن، بررسی های باستان شناسی در منطقه منگور مهاباد، دژ مادی قلات شاه، بررسی های تاریخی، تهران، ۱۳۵۴ش، س ۱۰، شم ۵. (۲۲) محبوبی، جمشید، نگاهی به تاریخ و جغرافیای میاندوآب و تکاب و شاهین دژ، تهران، ۱۳۷۰ش. (۲۳) نشریه عناصر تقسیماتی به همراه مراکز، معاونت سیاسی وزارت کشور، تهران، ۱۳۸۱ش. (۲۴) نیاکان، لیلی، خلاصه ای از مطالعات فنی آجرهای بوکان، باستان شناسی و هنر ایران، به کوشش عباس علیزاده، تهران، ۱۳۷۸ش. (۲۵) حموی، یاقوت، معجم البلدان.
شهرستان پیرانشهر با ۲۵۹‘۲کمـ ۲وسعت و۷۲۱‘۸۶ تن جمعیت (۱۳۷۵ش) با مرکزیت شهر پیرانشهر، متشکل از دوبخش به نام های مرکزی و لاجان (لاهیجان)، و ۵ دهستان، یک شهر و ۱۵۶ آبادی دارای سکنه است.
← موقعیت جغرافیایی
آثار برجای مانده از دژهای صخره ای در دهستان منگور غربی از توابع شهرستان پیرانشهر، دیرینگی این منطقه را به هزاره ۲ق م می رساند.بررسی بقایای دژ مسکونی قلات شـاه که بـر فراز کـوه لندی شیخان (یکی از بلندی های شهرستان پیـرانشهر) واقع شـده است، آشکار می سازد که نخستین سنگ بنای این دژ عظیم و شگفت آور در اوایل هزاره نخست ق م به وسیله اقوام محلی پایه گذاری شده، و سپس در دوره مادها توسعه یافته است. در سده ۹ق م شهرستان پیرانشهر کنونی در قلمرو دولت ماننا قرار داشت. سرمین ماننا به سبب وضع نظامی خود و همسایگی با دولت های بزرگ اورارتو و آشور بارها در کشمکش های میان آن دو قدرت دست به دست گشت چنان که سارگن دوم (حکومت ۷۲۳-۷۰۵ق م) در لشکرکشی هشتم خود به ماننا و اورارتو از مناطقی که امروزه سردشت، پیرانشهر و پسوه خوانده می شوند، به دژ ماننایی سینی هینو، واقع بر سر راه پسوه ـ مهاباد رسید.
← قرن ۷ قمری
(۱) اسکندری نیا، ابراهیم، ساختار سازمان ایلات و شیوه معیشت عشایر آذربایجان غربی، ارومیه، ۱۳۶۶ش. (۲) افشار سیستانی، ایرج، نگاهی به آذربایجان غربی، تهران، ۱۳۶۹ش. (۳) افشین، یدالله، رودخانه های ایران، تهران، ۱۳۷۳ش. (۴) اهم فعالیت های بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده در ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲ش، ستاد مرکـزی بازسـازی و نوسـازی منـاطق جنگ زده، تهـران، ۱۳۶۳ش. (۵) پاپلی یـزدی، محمدحسین، فرهنگ آبادی ها و مکان های مذهبـی کشور، مشهد، ۱۳۶۷ش. (۶) پـدرام، محمود، تمدن مهاباد، تهران، ۱۳۷۳ش. (۷) تابانی، حبیب الله، وحدت قومی کرد و ماد، منشأ، نژاد، تاریخ تمدن کردستان، تهران، ۱۳۸۰ش. (۸) توکلی مقدم، غلامحسین، وجه تسمیه شهرهای ایران، تهران، ۱۳۷۵ش. (۹) جعفری، عباس، دایرةالمعارف جغرافیایی ایران، تهران، ۱۳۷۹ش. (۱۰) جغرافیای استان آذربایجان غربی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۸۱ش. (۱۱) جغرافیای کامل ایران، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۶۶ش. (۱۲) مستوفی، حمدالله، نزهة القلوب، به کوشش لسترنج، لیدن، ۱۳۳۱ق. (۱۳) دایرةالمعارف فارسی. (۱۴) دهقان، علی، سرزمین زردشت، تهران، ۱۳۴۸ش. (۱۵) دیاکونف، ا م، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۵۷ش. (۱۶) رئیس نیا، رحیم، آذربایجان در سیر تاریخ ایران، تبریز، ۱۳۶۸ش. (۱۷) سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، استان آذربایجان غربی، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۸) شمیم، علی اصغر، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، ۱۳۴۲ش. (۱۹) فرهنگ جغرافیایی ایران آبادی ها، استان ۳ و ۴ آذربایجان، دایره جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۰ش. (۲۰) فرهنگ جغرافیایی کوه های کشور، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۹ش. (۲۱) قراخانی، حسن، بررسی های باستان شناسی در منطقه منگور مهاباد، دژ مادی قلات شاه، بررسی های تاریخی، تهران، ۱۳۵۴ش، س ۱۰، شم ۵. (۲۲) محبوبی، جمشید، نگاهی به تاریخ و جغرافیای میاندوآب و تکاب و شاهین دژ، تهران، ۱۳۷۰ش. (۲۳) نشریه عناصر تقسیماتی به همراه مراکز، معاونت سیاسی وزارت کشور، تهران، ۱۳۸۱ش. (۲۴) نیاکان، لیلی، خلاصه ای از مطالعات فنی آجرهای بوکان، باستان شناسی و هنر ایران، به کوشش عباس علیزاده، تهران، ۱۳۷۸ش. (۲۵) حموی، یاقوت، معجم البلدان.
wikifeqh: شهرستان_پیرانشهر