پویان ، امیرپَرویز (مشهد ۱۳۲۵ـ تهران ۱۳۵۰ش)
نظریه پرداز چپ گرا و از بنیانگذاران سازمان چریک های فدایی خلق ایران . مدّتی در تشکل های دینی و اسلامی فعال بود. سپس به فعالیت در جبهۀ ملی روی آورد. هنگام تحصیل در دانشگاه تهران با عقاید مارکسیستی آشنا شد و به گروه های چپ پیوست . او با تجربۀ ناکامی های دهۀ گذشته کشور و نیز تجربۀ فراگیر نبرد مسلحانه در امریکای لاتین به این نتیجه رسید که فقط با مبارزۀ مسلحانۀ رهایی بخش و جنگ چریکی در شهرها و روستاهای کشور می توان توده های شهری و روستایی را بسیج کرد و رژیم وابسته را به زانو درآورد. او در تبیین نظریۀ خود کتابچۀ ضرورت مبارزۀ مسلحانه و ردّ تئوری بقا را براساس کتاب انقلاب در انقلابِ رژی دبره تدوین کرد. پویان مشی حزب توده را «تئوری بقا» نامید و آن را رد کرد. طی سال های پایانی دهۀ ۱۳۴۰ گروه معروف احمد زاده ـ پویان با انتخاب مشی مبارزۀ چریکی رفته رفته آمادۀ مبارزه با رژیم پهلوی شد. در اواخر آن دهه، با پیوستن به گروه بیژن جزنی ، که جنگ و مبارزۀ چریکی در کوه و جنگل را مؤثرتر ارزیابی می کرد، «سازمان چریک های فدایی خلق » را در فروردین ۱۳۵۰ش پایه گذاری کردند. پویان طی درگیری مسلحانه با ساواک به قتل رسید.
نظریه پرداز چپ گرا و از بنیانگذاران سازمان چریک های فدایی خلق ایران . مدّتی در تشکل های دینی و اسلامی فعال بود. سپس به فعالیت در جبهۀ ملی روی آورد. هنگام تحصیل در دانشگاه تهران با عقاید مارکسیستی آشنا شد و به گروه های چپ پیوست . او با تجربۀ ناکامی های دهۀ گذشته کشور و نیز تجربۀ فراگیر نبرد مسلحانه در امریکای لاتین به این نتیجه رسید که فقط با مبارزۀ مسلحانۀ رهایی بخش و جنگ چریکی در شهرها و روستاهای کشور می توان توده های شهری و روستایی را بسیج کرد و رژیم وابسته را به زانو درآورد. او در تبیین نظریۀ خود کتابچۀ ضرورت مبارزۀ مسلحانه و ردّ تئوری بقا را براساس کتاب انقلاب در انقلابِ رژی دبره تدوین کرد. پویان مشی حزب توده را «تئوری بقا» نامید و آن را رد کرد. طی سال های پایانی دهۀ ۱۳۴۰ گروه معروف احمد زاده ـ پویان با انتخاب مشی مبارزۀ چریکی رفته رفته آمادۀ مبارزه با رژیم پهلوی شد. در اواخر آن دهه، با پیوستن به گروه بیژن جزنی ، که جنگ و مبارزۀ چریکی در کوه و جنگل را مؤثرتر ارزیابی می کرد، «سازمان چریک های فدایی خلق » را در فروردین ۱۳۵۰ش پایه گذاری کردند. پویان طی درگیری مسلحانه با ساواک به قتل رسید.