پومْپیوس کبیر (۱۰۶ـ ۴۸پ م)(Pompey the Great)
پومْپیوس کبیر
(پومْپِی؛ نام کامل: گِنایوس پومپیوس ماگنوس) سردار و دولتمرد رومی. از ۶۰ تا ۵۳پ م، به همراه یولیوس سِزار و مارکوس لیویوس کراسوس، اولین حکومت مردان سه گانه را تشکیل داد. پومپیوس، که در ابتدا حامی سولا بود، با کراسوس در ۷۰پ م کنسول مشترک شد. مهرداد ششمِ ائوپاتور، شاه پونتوس، را شکست داد و سوریه و فلسطین را ضمیمۀ روم کرد. او با یولیا، دختر سِزار ( ـ۵۴پ م)، در ۵۹پ م ازدواج کرد. پومپیوس بعد از فروپاشی حکومت مردان سه گانه در ۵۳پ م به ناچار رهبر جناح سناتورها شد. با آغاز جنگ داخلی در ۴۹پ م به یونان عقب نشینی کرد؛ در فارسالوس در ۴۸پ م از سِزار شکست خورد و در مصر به قتل رسید. پومپیوس یکی از بزرگ ترین سرداران روم بود و، پیش از معرفی شدن به مجلس سنا در مقام کنسول در ۷۰پ م، فرماندهی قشون های مختلف را برعهده داشت. پس از مرگ پدرش، پومپیوس استرابو، سپاهی از سربازان قدیمی و زیردستان پدرش تشکیل داد و از سولا در جنگ اجتماعی حمایت کرد. سولا نیز به پاس این خدمت به پومپیوس، از سر تمسخر، لقب ماگنوس (بزرگ) داد. او در ۷۷پ م شورشی را در ایتالیا سرکوب کرد و سال بعد با سِرتوریوس در اسپانیا جنگید. در ابتدا پیروزی هایی در برابر سرداران سرتوریوس کسب کرد؛ سپس خود سرتوریوس جلوِ پیشروی او را در نزدیکی رود سوکرا (شاید ابروی کنونی) گرفت. نبرد با قتل سرتوریوس به پایان رسید و پومپیوس به رم بازگشت؛ به شکست قیام اسپارتاکوس کمک کرد و سپس وارد مجلس سنا شد. در ۶۷پ م مأمور پاک سازی مدیترانه از راهزنان دریایی شد و ظرف مدت سه ماه این مأموریت را به پایان رساند. پومپیوس برای پایان دادن به جنگ با مهرداد ششم ائوپاتور، شاهِ پونتوس، اعزام شد؛ او را در لوکوس در ۶۶پ م شکست داد و سپس تیگرانس کبیر، حاکم اَرمنیه، را وادار به تسلیم کرد. در ۶۳پ م در جنگ داخلی یهودیه مداخله کرد؛ به بیت المقدس (اورشلیم) هجوم برد و وارد مقدس ترین مکان یهودیان شد، ولی ذخایر آن را از تعدی مصون داشت. سپس ایالات شرقی روم را سازماندهی کرد، که ساختار اداری آن تا قرن ها بعد دست نخورده باقی ماند. شکست های سیاسی به اتحاد او با سِزار و کراسوس در اولین حکومت مردان سه گانه انجامید. پس از مرگ کراسوس، پومپیوس حاضر نشد که سِزار را هم طراز خود بداند و از مخالفان او در مجلس سنا حمایت کرد، که این امر به جنگ داخلی در ۴۹پ م انجامید. سپس ایتالیا را ترک و سپاهی بزرگ در مقدونیه فراهم کرد و قصد داشت که به روم بازگردد، ولی بسیاری از سناتورهای سرشناس، که به اردوی او گریخته بودند، از دستورات او سرپیچی کردند و به مانعی بزرگ تبدیل شدند و شاید بر فرماندهی او در نبردهایی نیز تأثیر گذاشتند. اگرچه ارتش پومپیوس تجربه و اعتماد به نفس لژیون های سِزار را نداشت، در دوراخیوم تا آستانۀ پیروزی پیش رفت، اما در فارسالوس شکست نهایی را پذیرفت. پومپیوس به مصر گریخت و در آن جا به قتل رسید.
پومْپیوس کبیر
(پومْپِی؛ نام کامل: گِنایوس پومپیوس ماگنوس) سردار و دولتمرد رومی. از ۶۰ تا ۵۳پ م، به همراه یولیوس سِزار و مارکوس لیویوس کراسوس، اولین حکومت مردان سه گانه را تشکیل داد. پومپیوس، که در ابتدا حامی سولا بود، با کراسوس در ۷۰پ م کنسول مشترک شد. مهرداد ششمِ ائوپاتور، شاه پونتوس، را شکست داد و سوریه و فلسطین را ضمیمۀ روم کرد. او با یولیا، دختر سِزار ( ـ۵۴پ م)، در ۵۹پ م ازدواج کرد. پومپیوس بعد از فروپاشی حکومت مردان سه گانه در ۵۳پ م به ناچار رهبر جناح سناتورها شد. با آغاز جنگ داخلی در ۴۹پ م به یونان عقب نشینی کرد؛ در فارسالوس در ۴۸پ م از سِزار شکست خورد و در مصر به قتل رسید. پومپیوس یکی از بزرگ ترین سرداران روم بود و، پیش از معرفی شدن به مجلس سنا در مقام کنسول در ۷۰پ م، فرماندهی قشون های مختلف را برعهده داشت. پس از مرگ پدرش، پومپیوس استرابو، سپاهی از سربازان قدیمی و زیردستان پدرش تشکیل داد و از سولا در جنگ اجتماعی حمایت کرد. سولا نیز به پاس این خدمت به پومپیوس، از سر تمسخر، لقب ماگنوس (بزرگ) داد. او در ۷۷پ م شورشی را در ایتالیا سرکوب کرد و سال بعد با سِرتوریوس در اسپانیا جنگید. در ابتدا پیروزی هایی در برابر سرداران سرتوریوس کسب کرد؛ سپس خود سرتوریوس جلوِ پیشروی او را در نزدیکی رود سوکرا (شاید ابروی کنونی) گرفت. نبرد با قتل سرتوریوس به پایان رسید و پومپیوس به رم بازگشت؛ به شکست قیام اسپارتاکوس کمک کرد و سپس وارد مجلس سنا شد. در ۶۷پ م مأمور پاک سازی مدیترانه از راهزنان دریایی شد و ظرف مدت سه ماه این مأموریت را به پایان رساند. پومپیوس برای پایان دادن به جنگ با مهرداد ششم ائوپاتور، شاهِ پونتوس، اعزام شد؛ او را در لوکوس در ۶۶پ م شکست داد و سپس تیگرانس کبیر، حاکم اَرمنیه، را وادار به تسلیم کرد. در ۶۳پ م در جنگ داخلی یهودیه مداخله کرد؛ به بیت المقدس (اورشلیم) هجوم برد و وارد مقدس ترین مکان یهودیان شد، ولی ذخایر آن را از تعدی مصون داشت. سپس ایالات شرقی روم را سازماندهی کرد، که ساختار اداری آن تا قرن ها بعد دست نخورده باقی ماند. شکست های سیاسی به اتحاد او با سِزار و کراسوس در اولین حکومت مردان سه گانه انجامید. پس از مرگ کراسوس، پومپیوس حاضر نشد که سِزار را هم طراز خود بداند و از مخالفان او در مجلس سنا حمایت کرد، که این امر به جنگ داخلی در ۴۹پ م انجامید. سپس ایتالیا را ترک و سپاهی بزرگ در مقدونیه فراهم کرد و قصد داشت که به روم بازگردد، ولی بسیاری از سناتورهای سرشناس، که به اردوی او گریخته بودند، از دستورات او سرپیچی کردند و به مانعی بزرگ تبدیل شدند و شاید بر فرماندهی او در نبردهایی نیز تأثیر گذاشتند. اگرچه ارتش پومپیوس تجربه و اعتماد به نفس لژیون های سِزار را نداشت، در دوراخیوم تا آستانۀ پیروزی پیش رفت، اما در فارسالوس شکست نهایی را پذیرفت. پومپیوس به مصر گریخت و در آن جا به قتل رسید.
wikijoo: پومپیوس_کبیر_(۱۰۶ـ_۴۸پ_م)