پهنه دورگه

پهنه دورگه زایی یا ناحیه دورگه زایی یا ناحیه هیبریداسیون ( به انگلیسی: Hybrid zone ) در جایی به وجود می آید که دامنهٔ پراکنش دو گونه که توانایی ایجاد دورگه دارند باهم تداخل کرده و افراد دو گونه باهم آمیزش کنند. ناحیه دورگه می تواند در موقعیت تکامل یک دودمان جدید نیز شکل بگیرد اما معمولاً علت به وجود آمدن آن برخورد ثانویه دو جمعیت پس از یک دوره جدایی جغرافیایی است. جدایی که باعث ایجاد تمایز یا گونه زایی در آنها شده است. ناحیه های دورگه برای مطالعه ژنتیک گونه زایی بسیار مهم هستند؛ زیرا آنها می توانند نمونه هایی طبیعی تمایز و ( گاهی ) شارش ژنی بین جمعیت هایی باشند که جدایی تولیدمثلی را نشان می دهند. [ ۱]
پهنهٔ دورگه زایی، نواحی هستند که فرزندان دورگهٔ دو تاکسون واگرا شده ( گونه ها، زیرگونه ها یا اشکال ژنتیکی ) به وفور در آنجا هستند و یک شیب در ترکیب ژنتیکی جمعیت از یک آرایه به آرایهٔ دیگر وجود دارد. دو ( یا بیشتر از دو ) گونه تمایزیافته ژنتیکی یا دودمان هایی که در تشکیل یک ناحیه دورگه زایی شرکت دارند به عنوان شکل های والدینی ( parental forms ) شناخته می شوند. معنی دقیق ناحیهٔ هیبرید متفاوت است؛ برخی بر افزایش تنوع شایستگی ها در منطقه تأکید دارند، برخی بر متفاوت بودن هویت هیبریدها نسبت به والدین و برخی نیز برخورد ثانویه را مد نظر قرار می دهند. گستردگی چنین مناطقی می تواند بین ده ها یه صدها کیلومتر متفاوت باشد. شکل نواحی ( شیب ها ) می تواند ملایم و تدریجی ( gradual ) یا حالت پله ای ( stepped ) داشته باشد. علاوه بر این، پهنهٔ دورگه زایی می تواند کوتاه و گذرا یا بلندمدت باشند. [ ۱]
برخی پهنه های دورگه زایی با مفهوم زیستی گونه تناقض ایجاد می کنند، یعنی مفهومی که بر اساس آن، گونه ( زیست شناسی ) به عنوان جمعیتی از افراد شناخته می شود که نتیجه تولیدمثل آنها با هم فرزندانی زایا است. بر اساس این تعریف، هر دو شکل والدینی که حداقل کسری از زمان نسلی زایا داشته باشند، به عنوان اعضای یک گونه شناخته می شوند. با این حال، اغلب دو جمعیت یا گونه مادری به صورت کاملاً مجزا از هم باقی می مانند که با مفهوم جایگزین شدهٔ کنونی مطابقت دارد. این مفهوم جدید و جایگزین شده، گونه را به عنوان یک آرایه در نظر می گیرد که توانسته هویت خود را برخلاف شارش ژن حفظ کند. [ ۱]
شیب پهنه دورگه زایی برای هریک از جمعیت ها در طول یک جدایی بین دو جمعیت والدینی یا گونه ای می تواند به وسیله جمع آوری فراوانی الل های تشخیصی ( diagnostic ) یا صفات ریختی مشاهده شود. گاهی شیب ها یک منحنی s شکل را شکل می دهند که می تواند بسته به نسبت بقای دورگه ها به نوترکیبی ژن ها، ناحیه پهن ( تدریجی ) یا باریک ( تند ) باشد. نواحی دورگه زایی که از یک آرایه به آرایهٔ بعدی هیچ یک از مراحل گذار معمول را نشان نمی دهند اما شکل های والدینی پراکنش لکه ای ( patchy ) و زیرجمعیت ها تاریخچه دورگه زایی را نشان می دهند که به عنوان نواحی دورگه موزاییکی شناخته می شوند. [ ۱]