پهلوانی در ادب فارسی

[ویکی فقه] پهلوانی در ادب فارسی را در آثار فارسی مثل شاهنامه، گرشاسپ نامه، سام نامه و فرامرزنامه و ...بررسی می کنیم.
اگر بپذیریم که شاهنامه فردوسی از ۳ دوره اساطیری، پهلوانی و تاریخی تشکیل شده است، عمده ترین بخش آن، بخش پهلوانی، از آغاز دوره کیانیان تا اسکندر است. به گواهی شاهنامه، در این دوره همواره دو گروه، ایران را پاس می داشتند، یکی شاهان که از نژاد فریدون اند و دیگری پهلوانان که در رأس آنان خاندان گرشاسپ قرار دارند. قابل توجه است که در اساطیر کهن نیز هم فریدون و هم گرشاسپ به گونه ای ضحاک را در بند کرده اند. جهان پهلوانی بالاترین مرتبه برای پهلوانان شاهنامه است. بنابر شاهنامه، سام، رستم و زَریر افتخار جهان پهلوانی داشته اند. خاندان گرشاسپ که در سیستان (زابل) سکنا و فرمانروایی داشتند، مشهورترین و مطرح ترین پهلوانان اند.رستم دلاورترین و نام دارترین آنان است و در دوره ای طولانی از حکومت کیانیان حضور دارد، اما در شاهنامه به گرشاسپ پهلوان (که در ادبیات پهلوی گاه او را سام نامیده اند ) توجهی نشده است، بلکه عظمت و شخصیت او نیز به رستم اختصاص یافته است. برخی از محققان نیز گرشاسپ را همان سام جد رستم دانسته اند. ویژگی بارز رستم و دیگر پهلوانان، دلاوری و زورآوری خارق العاده آنان است.
گرشاسپ نامه
اسدی طوسی که جای دلاوری ها و پهلوانی های گرشاسپ را در شاهنامه خالی یافته، در شرح پهلوانی و گندآوری گرشاسپ، مثنوی حماسی گرشاسپ نامه را سروده است. پس از شاهنامه چندین مثنوی حماسی دیگر در شرح پهلوانی خاندان رستم سروده شده است که کهن ترین آن ها همان گرشاسپ نامه در شرح دلاوری های نیای بزرگ رستم است.
سام نامه و فرامرزنامه
دیگری سام نامه منسوب به خواجوی کرمانی، شاعر سده ۸ق است که از عشق نریمان به پریدخت، دختر خاقان چین و زاده شدن سام از او و سپس وصف پهلوانی های سام سخن می گوید. درباره فرزندان و نوادگان رستم هم چندین مثنوی حماسی سروده اند. فرامرزنامه (چ تهران، ۱۳۸۲ش) راجع به فرامرز، پسر رستم، و بانو گشسب نامه (چ تهران، ۱۳۸۲ش) درباره دختر زورآور و پهلوان صفت رستم، بانوگشسب است.
جهانگیرنامه و برزونامه
...