پَنْچَه تَنتْرا (Panca-tantra)
(یا: پنج کتاب) مجموعه ای از افسانه های حیوانات که در اصل به سانسکریت نوشته شد و در سراسر جهان رواجی گسترده یافت. این اثر با نام افسانه های بیدپای(به روایت بیدپای، حکیم هندی) در اروپا مشهور شد و نسخه ای از آن در قرن ۱۱م به آن جا رسید. پنچه تنترا در آغاز به منزلۀ کتاب آموزش خرد دنیوی به شاهزادگان تألیف یافت و اندرزهای آن بیشتر تحسین هوشمندی و زیرکی بود تا آموزش دیگران. متن اصلی کتاب آمیزه ای از نثر و بندهای منظوم به سانسکریت، همراه با داستان هایی است که در داستان های تودرتوی پنج کتاب آمده است. مقدمۀ اثر داستان ها را منسوب به برهمنی فرزانه به نام ویشنوسارْمَن می داند که از افسانه های حیوانات برای آموزش سه پسر کندذهن پادشاهی سود برده است. اصل کتاب به سانسکریت، که از بین رفته، احتمالاً بین ۱۰۰پ م و ۵۰۰م تألیف شده است. این اثر را برزویه، طبیب ایرانی، در قرن ۶م به پهلوی (فارسی میانه) برگرداند. این برگردان نیز از بین رفته است، اما ترجمۀ سُریانی اش، همراه با ترجمۀ مشهور ابن مقفع (مقتول ۷۶۰م) به عربی، مشهور به کلیله و دمنه، بازمانده، که این عنوان برگرفته از نام دو شغال در اولین داستان کتاب است. کلیله و دمنه بارها ترجمه شد. دومین ترجمۀ آن به سریانی بود و در قرن ۱۱م نیز به یونانی درآمد، که از آن ترجمه هایی به لاتینی و زبان های اسلاوی صورت گرفت. اما ترجمۀ عبری این کتاب در قرن ۱۲م بود که منبع بیشتر ترجمه های آن در اروپا شد. در قرن ۱۷ کلیله و دمنه با نام همایون نامه به ترکی برگردانده شد، که مبنای روایت قرن ۱۵ کتاب با عنوان انوار سهیلی بود. داستان های پنچتنترا از گذر ادبیات جاوۀ کهن و شاید هم روایت های شفاهی آن ها به اندونزی نیز راه یافت. در هند کتاب پند نیکو، اثر نارایانا، که در قرن ۱۲م در بنگال رواج یافت، ظاهراً برداشت آزادی از مطالب پنچتنترا است.
(یا: پنج کتاب) مجموعه ای از افسانه های حیوانات که در اصل به سانسکریت نوشته شد و در سراسر جهان رواجی گسترده یافت. این اثر با نام افسانه های بیدپای(به روایت بیدپای، حکیم هندی) در اروپا مشهور شد و نسخه ای از آن در قرن ۱۱م به آن جا رسید. پنچه تنترا در آغاز به منزلۀ کتاب آموزش خرد دنیوی به شاهزادگان تألیف یافت و اندرزهای آن بیشتر تحسین هوشمندی و زیرکی بود تا آموزش دیگران. متن اصلی کتاب آمیزه ای از نثر و بندهای منظوم به سانسکریت، همراه با داستان هایی است که در داستان های تودرتوی پنج کتاب آمده است. مقدمۀ اثر داستان ها را منسوب به برهمنی فرزانه به نام ویشنوسارْمَن می داند که از افسانه های حیوانات برای آموزش سه پسر کندذهن پادشاهی سود برده است. اصل کتاب به سانسکریت، که از بین رفته، احتمالاً بین ۱۰۰پ م و ۵۰۰م تألیف شده است. این اثر را برزویه، طبیب ایرانی، در قرن ۶م به پهلوی (فارسی میانه) برگرداند. این برگردان نیز از بین رفته است، اما ترجمۀ سُریانی اش، همراه با ترجمۀ مشهور ابن مقفع (مقتول ۷۶۰م) به عربی، مشهور به کلیله و دمنه، بازمانده، که این عنوان برگرفته از نام دو شغال در اولین داستان کتاب است. کلیله و دمنه بارها ترجمه شد. دومین ترجمۀ آن به سریانی بود و در قرن ۱۱م نیز به یونانی درآمد، که از آن ترجمه هایی به لاتینی و زبان های اسلاوی صورت گرفت. اما ترجمۀ عبری این کتاب در قرن ۱۲م بود که منبع بیشتر ترجمه های آن در اروپا شد. در قرن ۱۷ کلیله و دمنه با نام همایون نامه به ترکی برگردانده شد، که مبنای روایت قرن ۱۵ کتاب با عنوان انوار سهیلی بود. داستان های پنچتنترا از گذر ادبیات جاوۀ کهن و شاید هم روایت های شفاهی آن ها به اندونزی نیز راه یافت. در هند کتاب پند نیکو، اثر نارایانا، که در قرن ۱۲م در بنگال رواج یافت، ظاهراً برداشت آزادی از مطالب پنچتنترا است.
wikijoo: پنچه_تنترا