پندنامه

[ویکی فقه] پندنامه، مجموعه ای از سفارش ها و نصایح، صورت نخستینِ کتاب های اخلاقی در زبان فارسی است.
پند در نوشته های زرتشتی به زبان پهلوی تا سده سوم، واژه ای بسیار آشنا و معنای متداول آن برابر با «اندرز» به معنای نصیحت است، ولی گهگاه به معنای «راه» نیز می آید که واژه اوستایی pantay درست به همین معناست.

تاریخچه
پند در نوشته های مانویِ به زبان پارتی نیز وجود دارد.

← ادبیات اندرز
در نخستین متون فارسی دری، میان قرون چهارم و پنجم، واژه پند کاربردی عمومی تر از برابر های آن، بخصوص واژه اندرز و معادل های عربی آن، دارد ولی اندک اندک این واژه ها بویژه واژه نصیحت و اندکی هم وصیت و جمع آن، وصایا، جای پند را گرفته اند؛ اگرچه سعدی ، در قرن هفتم، هنوز این واژه را به کار می برد و حافظ در دیوان خود هفده بار آن را آورده ولی لفظ اندرز را به کار نبرده است.

← پند در متون کهن
...

[ویکی نور] پند نامه (مجموعه ای از آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری). «پندنامه»، به زبان فارسی، منسوب به عطار و منظومه ای اخلاقی و از معروف ترین مثنوی های وی است که هر چند خود او در دیگر نوشته هایش از آن یاد نکرده است، بی گمان آن را اثری از عطار نیشابوری، نه دیگر عطارهای روزگار وی، می توان شمرد. شاید این کتاب را چکیده همه اندرزهایی بتوان دانست که آنها را در دیگر آثار خود آورده است. او بسیار تلاش می کند که به اوضاع اجتماعی روزدگار خویش و تاریخ یا حکایات نپردازد، بلکه پی آمد عمر درازش را گزینش می کند و در آن می آورد؛ چنان که در کوتاه ترین قطعات، به نیکوترین مطالب می پردازد و آنها را در قالب اوامر و نواهی شریعت اسلام و طریقت عرفان می ریزد و به نسل پس از خود عرضه می کند.
پندنامه، با کمابیش 850 بیت، از دید درون مایه(مضمون) و قالب شعری، همانندی فراوانی با«منطق الطیر» دارد، اما از دید فنون شعری به برجستگی آن نیست و گاهی بازی با الفاظ و معناها در آن دیده می شود:
از دید قواعد سبکی و دستوری زبان فارسی، ویژگی های کاربردهای پیشینیان به طور کامل دراین اثر وجود دارد. واژه«مَر» برای تأکید همراه با مفعول صریح، مانند:
یا آوردن«کاف» تصغیر برای دلالت بر معنای تحقیر، مانند:
نمونه هایی از این قواعدند. روش شیخ در این اثر همچون دیگر آثارش این است که نکته های مهم را در قالب تمثیل و تشبیه و مثَل بازگو می کند تا در شنونده تأثیر بگذارد.

رجوع شود به:اندرزنامه