پلاسمای کوارک گلوئون

پلاسمای کوارک گلوئون ( به انگلیسی: quark–gluon plasma، مخفف: QGP ) یا سوپ کوارک[ ۱] یک فاز در کرومودینامیک کوانتمی است که در دما ویا چگالی های بسیار بالا رخ می دهد. [ ۲] در این فاز ماده تقریباً فقط کوارک و گلوئون آزاد است که هر دو از بنیادی ترین ذرات سازنده ماده هستند. دانشمندان فیزیک ذرات بر این عقیده اند که این پلاسما در اولین میکروثانیه های پس از مهبانگ وجود داشته است و بررسی خواص این پلاسما کمک بزرگی به درک چگونگی آغاز جهان می کند. سنکروترون سوپر پروتون در سرن برای اولین بار در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ تلاش کرد که به پلاسمای کوارک گلوئون دست یابد نتایجی که به مدارک غیرمستقیم وجود این فاز منجر شد[ ۳] در سال ۲۰۰۰ آزمایشگاه ملی بروکهیون نیز به تحقیق درباره پلاسمای کوارک گلوئون پرداخت. [ ۴]
اگرچه یک سازمان بی طرف ادعای دانشمندان آزمایشگاه ملی بروکهیون را تایید نکرده است اما ان ها در فوریه ۲۰۱۰ ادعا کردند که یک پلاسمای کوارک گلوئون در دمای ۴ تریلیون درجه سلسیوس ساخته اند. [ ۵]
سه آزمایش کنونی که در برخورددهنده هادرونی بزرگ، سرن در حال انجام است یعنی آزمایش آلیس، [ ۶] آزمایش اطلس و سی ام اس, هنوز در حال بررسی خواص پلاسمای کوارک گلوئون است. این آزمایش ها در نوامبر ۲۰۱۰ آغاز شد و ابتدا پروتون ها و سپس یون های سرب را در آزمایش آلیس بهم برخورد دادند و در ۶ دسامبر متوقف شده و دوباره در ژانویه ۲۰۱۱ شروع به کار کردند. [ ۷] در هفته اول برخورد دادن یون های سرب در ال اچ سی دانشمندان به چند پلاسمای کوارک گلوئون با دمای ده ها تریلیون درجه سلسیوس دست یافتند.