پشتونِستان
(یا: پختونستان) ناحیه ای در ایالت سرحدی شمال غربی پاکستان، در نزدیکی مرز این کشور با افغانستان، به مساحت ۲۷,۲۲۰ کیلومتر مربع. در این منطقه، که ظاهراً دولت مرکزی پاکستان آن را اداره می کند، صدها قبیله و طایفۀ کوچک و بزرگ پشتون سکونت دارند که بزرگ ترین آن ها عبارت اند از اَفریدی ها، خوکیانی ها، خَتَک ها، اتمان خیل ها، جدران ها، و شیتک ها. این ناحیه در جغرافیای سیاسی پاکستان به مناطق قبیله ای فدرال گفته می شود. پشتونستان در زمان ترسیم خط مرزی موسوم به خط دوراند در ۱۳۱۱ق/۱۸۹۳، میان هند، بریتانیا، و افغانستان، و تفکیک برخی نواحی از کشور افغانستان و انضمام آن ها به هند بریتانیا، به وجود آمد. درپی شورش ۱۳۱۵ق/۱۸۹۷، دولت انگلیس با ایجاد ایالت سرحدی شمال غربی که پشتونستان بخشی از آن بود، موافقت کرد. در فاصلۀ میان ایجاد این ایالت و استقلال شبه قارۀ هند از انگلیس در ۱۹۴۷، این منطقه عملاً از حوزۀ اقتدار دولت انگلیس خارج بود. در خلال تقسیم شبه قاره به دو کشور هند و پاکستان، طی یک نظرخواهی که از طرف نیروهای ملی پشتون مردود اعلام شد، بیش از نصف رأی دهندگان، پیوستن به پاکستان را خواستار شدند. دولت افغانستان و همچنین پشتون های استقلال طلب، نتیجۀ نظرخواهی را نپذیرفتند و خواستار استقلال پشتونستان شدند. در ۱۹۴۹، استقلال طلبان پشتون دولت آزاد پشتونستان را تأسیس کردند. پادشاهی افغانستان این دولت را به رسمیت شناخت و در حمایت از آن به جنگ با دولت پاکستان پرداخت. این جنگ بار دیگر در ۱۹۵۰ تکرار شد و با شکست دولت افغانستان به پایان رسید. از ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰، دولت های ایران، امریکا و ترکیه کوشیدند با میانجیگری های خود، که متضمن واردکردن کشور افغانستان به پیمان های ضد شوروی بود، اختلافات این دو کشور را حل کنند؛ اما این کوشش ها نتیجه ای نداد و در ۱۹۶۰ بار دیگر میان دو کشور بر سر پشتونستان و ایالت سرحدی شمال غربی، جنگ درگرفت و مناسبات سیاسی دو کشور قطع شد. با میانجیگری شاه ایران، مناسبات سیاسی دو کشور در ۱۹۶۴، با حفظ مواضع طرفین نسبت به پشتونستان، دوباره برقرار شد. مسئلۀ پشتونستان آزاد در جریان جنگ های داخلی افغانستان و به ویژه در سال های حکومت طالبان، که در واقع تحت الحمایۀ دولت پاکستان بود، در ظاهر به فراموشی سپرده شد.
(یا: پختونستان) ناحیه ای در ایالت سرحدی شمال غربی پاکستان، در نزدیکی مرز این کشور با افغانستان، به مساحت ۲۷,۲۲۰ کیلومتر مربع. در این منطقه، که ظاهراً دولت مرکزی پاکستان آن را اداره می کند، صدها قبیله و طایفۀ کوچک و بزرگ پشتون سکونت دارند که بزرگ ترین آن ها عبارت اند از اَفریدی ها، خوکیانی ها، خَتَک ها، اتمان خیل ها، جدران ها، و شیتک ها. این ناحیه در جغرافیای سیاسی پاکستان به مناطق قبیله ای فدرال گفته می شود. پشتونستان در زمان ترسیم خط مرزی موسوم به خط دوراند در ۱۳۱۱ق/۱۸۹۳، میان هند، بریتانیا، و افغانستان، و تفکیک برخی نواحی از کشور افغانستان و انضمام آن ها به هند بریتانیا، به وجود آمد. درپی شورش ۱۳۱۵ق/۱۸۹۷، دولت انگلیس با ایجاد ایالت سرحدی شمال غربی که پشتونستان بخشی از آن بود، موافقت کرد. در فاصلۀ میان ایجاد این ایالت و استقلال شبه قارۀ هند از انگلیس در ۱۹۴۷، این منطقه عملاً از حوزۀ اقتدار دولت انگلیس خارج بود. در خلال تقسیم شبه قاره به دو کشور هند و پاکستان، طی یک نظرخواهی که از طرف نیروهای ملی پشتون مردود اعلام شد، بیش از نصف رأی دهندگان، پیوستن به پاکستان را خواستار شدند. دولت افغانستان و همچنین پشتون های استقلال طلب، نتیجۀ نظرخواهی را نپذیرفتند و خواستار استقلال پشتونستان شدند. در ۱۹۴۹، استقلال طلبان پشتون دولت آزاد پشتونستان را تأسیس کردند. پادشاهی افغانستان این دولت را به رسمیت شناخت و در حمایت از آن به جنگ با دولت پاکستان پرداخت. این جنگ بار دیگر در ۱۹۵۰ تکرار شد و با شکست دولت افغانستان به پایان رسید. از ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰، دولت های ایران، امریکا و ترکیه کوشیدند با میانجیگری های خود، که متضمن واردکردن کشور افغانستان به پیمان های ضد شوروی بود، اختلافات این دو کشور را حل کنند؛ اما این کوشش ها نتیجه ای نداد و در ۱۹۶۰ بار دیگر میان دو کشور بر سر پشتونستان و ایالت سرحدی شمال غربی، جنگ درگرفت و مناسبات سیاسی دو کشور قطع شد. با میانجیگری شاه ایران، مناسبات سیاسی دو کشور در ۱۹۶۴، با حفظ مواضع طرفین نسبت به پشتونستان، دوباره برقرار شد. مسئلۀ پشتونستان آزاد در جریان جنگ های داخلی افغانستان و به ویژه در سال های حکومت طالبان، که در واقع تحت الحمایۀ دولت پاکستان بود، در ظاهر به فراموشی سپرده شد.
wikijoo: پشتونستان