شناخت پیشینی یا ماتقدَّم ( a priori ) و شناخت پسینی یا ماتأخَّر ( a posteriori ) دو مفهوم اساسی در فلسفه ی معرفت شناختی هستند که تمایزی میان انواع معرفت قائل می شوند.
شناخت پیشینی به معرفتی مستقل از تجربه ی حسی اشاره دارد که به عنوان پیش شرط هرگونه تجربه عمل می کند. این نوع شناخت شامل اصول عام و ضروری است که به واسطه ی فاهمه ساختار می یابند و تجربه ی معنادار را ممکن می سازند.
... [مشاهده متن کامل]
در مقابل، شناخت پسینی به معرفتی وابسته به تجربه ی حسی گفته می شود که از مشاهده و تعامل مستقیم با جهان بیرونی به دست می آید و اعتبار آن به داده های تجربی متکی است.
این تمایز به طور نظام مند در فلسفه ی استعلایی ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی قرن هجدهم، معرفی شد و زمینه ای برای بررسی انواع مختلف شناخت فراهم آورد.
شناخت پیشینی به معرفتی مستقل از تجربه ی حسی اشاره دارد که به عنوان پیش شرط هرگونه تجربه عمل می کند. این نوع شناخت شامل اصول عام و ضروری است که به واسطه ی فاهمه ساختار می یابند و تجربه ی معنادار را ممکن می سازند.
... [مشاهده متن کامل]
در مقابل، شناخت پسینی به معرفتی وابسته به تجربه ی حسی گفته می شود که از مشاهده و تعامل مستقیم با جهان بیرونی به دست می آید و اعتبار آن به داده های تجربی متکی است.
این تمایز به طور نظام مند در فلسفه ی استعلایی ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی قرن هجدهم، معرفی شد و زمینه ای برای بررسی انواع مختلف شناخت فراهم آورد.