پستاندار

پستاندار (mammal)
هریک از جانوران گروه بزرگ مهره داران خون گرم که مشخصۀ افراد مادۀ آن داشتن غدد شیری است. این غدد را نوزادان می مکند. مو از دیگر ویژگی های پستاند اران است که در برخی گونه ها، نظیر نهنگ ها، بسیار کاهش یافته است. گوش میانی از سه استخوان کوچک (استخوانچه ها)، و آرواره تحتانی از دو استخوان تشکیل شده است. گردن هفت مهره دارد و گلبول های قرمز خون فاقد هسته اند (رده پستانداران). پستانداران به سه گروه تقسیم می شوند: ۱. پستانداران جفت دار؛ در این گروه، نوزاد درون بدن مادر، در رحم، تکوین می یابد و مواد غذایی را از خون مادر و از طریق جفت دریافت می کند. ۲. کیسه داران؛ در این گروه نوزاد در مراحل اولیه تکوین به دنیا می آید و تکوین نهایی در داخل کیسه ای روی بدن مادر صورت می گیرد. درون این کیسه، نوزاد به نوک پستان متصل است و از آن تغذیه می کند. ۳. پستانداران تخم گذار؛ در این گروه، نوزادان در خارج از بدن مادر سر از تخم بیرون آورده و سپس با شیر تغذیه می شوند. میان پستانداران، پستانداران تخم گذار تکامل کمتری یافته اند و غالباً با اشکال پیچیدۀ کیسه داران و جفت داران جایگزین شده اند. فقط چند نوع پستاندار تخم گذار باقی مانده اند که عبارت اند از پلاتی پوس و اکیدنه. جفت داران در سراسر دنیا گسترش یافته اند. در جایی که جفت داران با کیسه داران رقابت دارند، جفت داران جایگزین کیسه داران شده اند. با این همه، کیسه داران بسیاری از کُنام های تخصصی را در امریکای جنوبی و به ویژه در استرالیا اشغال کرده اند. طبق فهرست قرمز گونه های در حال انقراض اتحادیۀ حفاظت جهانی (۱۹۹۶)، ۲۵ درصد از پستانداران در معرض خطر انقراض اند. بنابه نظریه ای، کیسه داران فقط در جایی موفق اند که در حال رقابت با پستانداران جفت دار نباشند. این نظریه در ۱۹۹۲ نقض شد. در آن زمان، دندانی متعلق به ۵۵میلیون سال قبل، متعلق به پستانداری جفت دار در مورگون استرالیا، یافت شد و نشان داد که پستانداران جفت دار در استرالیا هم زمان با کیسه داران ظاهر شده اند. با این حال، کیسه داران هنوز در استرالیا غالب اند. بیش از ۴هزار گونه پستاندار وجود دارد که تقریباً با هر نوع زندگی سازگاری یافته اند. وزن کوچک ترین پستاندار، موش پوزه دار، فقط دو گرم است و وزن بزرگ ترین پستاندار، نهنگ، به ۱۴۰ تن می رسد. در ۱۹۹۸، آرواره ای ۵۰میلیون ساله به دست آمد که متعلق به کوچک ترین پستانداری است که تا کنون مشاهده شده است. این پستاندار که Batodonoides نام گرفت حشره خواری با وزن۱.۳ گرم بوده است.