پس از

طبق لغت نامهٔ دهخدا و دیگر منابع معتبر زبان فارسی:
1. باسن [سَ]: لگن خاصره، استخوان بندی لگن، محل اتصال ران به تنه.
2. باسن [سُ]: نوعی ساز بادی از خانوادهٔ فلوت ( با زبانه دو تیغه ) .
این ها معانی ثبت شده و مستند هستند و هیچ ارتباطی با واژهٔ ترکی باس = فشاردادن ندارند.
- - -
۲. ادعای ریشهٔ ترکی �باس�
برخی منابع غیرعلمی ادعا می کنند که:
باسن از باس ترکی گرفته شده،
و کلماتی مثل پس، بوسه، پاس، پاسدار، بازار و… هم از این ریشه هستند.
این ادعا از لحاظ زبان شناسی و منابع معتبر کاملاً غلط است:
1. پس در فارسی: از پشت و پُشت با ریشهٔ هندواروپایی است و ربطی به ترکی ندارد.
2. بوسه: از ریشهٔ اوستایی و فارسی باستان ( vasa → بوسیدن ) آمده، نه از ترکی.
3. بازار: از پارسی میانه ( bāzār ) گرفته شده، ریشهٔ ترکی ندارد.
4. پاسدار، پاسبان: ترکیبی از پاس دار در فارسی است، نه از باس ترکی.
منبع معتبر:
Dehkhoda Dictionary
Safa, A. ( 1966 ) . Farhang - e Nām - e - Forūgh
Steingass, F. ( 1892 ) . Persian - English Dictionary
- - -
۳. بررسی ادعاهای غیرعلمی درباره باسن
ادعا: �باسن = بخشی از بدن که هنگام نشستن فشارداده می شود�
رد علمی: این برداشت عامیانه است و هیچ مدرک زبانی تاریخی یا لغت شناسی ندارد.
واقعیت: باسن در فارسی به لگن خاصره می گوید و از ریشهٔ اوستایی یا فارسی میانه نیست که به �فشار دادن� ترکی ربط داشته باشد.
ادعا: �باستان، بوستان، بس و بسار و… همه از باس ترکی هستند�
رد علمی: این واژه ها هرکدام ریشهٔ مستقل و مستند دارند:
باستان → فارسی میانه bāstān، ریشهٔ �گذشته�
بوستان → فارسی → باغ و میوه کاری
بس/بسیار → فارسی، از ریشهٔ bas در فارسی به معنی �کافی�
هیچ سند زبان شناسی معتبر این ها را از ترکی نمی داند.
- - -
✅ جمع بندی
1. واژهٔ باسن در فارسی معنای لگن خاصره دارد و با ساز موسیقی هم معنای مستقل دارد.
2. ادعاهای ارتباط آن با ترکی و ریشهٔ �فشاردادن� علمی نیستند و جعلی هستند.
3. بسیاری از واژه هایی که به غلط به این ریشه نسبت داده می شوند، هرکدام ریشهٔ مستقل فارسی یا اوستایی دارند.
4. منابع معتبر: دهخدا، فرهنگ معین، Steingass، Safa و منابع اوستایی و فارسی میانه.
- - -