پرویز رجبی ( ۲۷ اردیبهشت ۱۳۱۸ تا ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ ) تاریخ دان، ایران شناس، مترجم، نویسنده و منتقدِ اجتماعی ایرانی بود.
در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۱۸ در روستای امامقلی، ۳۸ کیلومتری قوچان زاده شد. کودکی را در زادگاه پدرش در روستای آق کند، بین میانه و زنجان سپری کرد و در همان جا به مدرسهٔ ابتدایی رفت.
... [مشاهده متن کامل]
پدرش از فعالان فرقه دمکرات بود. پس از سقوطِ حکومتِ پیشه وری پدرش به شوروی گریخت و او همراه مادر به قوچان رفت و در حالی تحصیل در کلاس اول ابتدایی را ادامه داد که فارسی کمی می دانست و در مدرسهٔ پیشین تنها زبان ترکی آذربایجانی را تدریس کرده بودند. در مشهد دیپلم گرفت و به استخدام ادارهٔ فرهنگ قوچان ( آموزش و پرورش کنونی ) درآمد و آموزگاری را پیشه کرد. در سال ۱۳۳۸ به تهران آمد و در بانک صادرات استخدام شد و تا ۱۳۴۲ در آن بانک کار می کرد.
در سال ۱۳۴۲ با کمک قاضی خیرخواهی در دادگستری قوچان برای ادامهٔ تحصیل به آلمان رفت. در سال ۱۳۴۹ وقتی از آلمان بازگشت دارای دو دختر به نام های کتایون و بیتا بود و از دانشگاه گوتینگن آلمان مدرکِ دکترا گرفته بود. در بازگشت، نخست به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد و بعد توسطِ ساواک اخراج شد. پس از اخراج از وزارت علوم و آموزش عالی در سال ۱۳۵۳ سرانجام مرکز تحقیقات ایران شناسی را تأسیس کرد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، مرکز تحقیقات ایران شناسی تعطیل شد و اجازهٔ بازگشت به دانشگاه را نیز به وی ندادند. در آن زمان همسرش لیلی هوشمند افشار به همراه او مهد کودک لیلی ( که در آن زمان بزرگترین مهد کودک ایران بود ) را تأسیس کردند. کار اداره و گاه رانندگیِ یکی از سرویس های این مهد کودک به مدت ده سال تنها شغلی بود که او داشت.
در ۱۳۶۷ مجدداً به آلمان رفت و به مدتِ ۶ سال به پژوهش و تدریس در دانشگاه ماربورگ و گوتینگن مشغول بود. در ۱۳۶۹ دیوان عدالت اداری رأی به محکومیتِ دانشگاه در اخراج وی داد ولی این رأی توسط دانشگاه نادیده گرفت شد. سرانجام در ۱۳۷۳ به ایران بازگشت و ریاستِ بخشِ ایران شناسی دایرةالعمارف بزرگ اسلامی را به عهده گرفت.
در سال ۱۳۷۹ بر اثر سکته مغزی و فلج شدن نیمی از بدن خانه نشین شد ولی پژوهش و ترجمه را ادامه داد. پرویز رجبی در پاییز و زمستان ۱۳۸۹ یک دورهٔ سختِ بیماری و شیمی درمانی را تحمل کرد و سرانجام، در ساعتِ ۲۲:۱۵ دقیقهٔ روز ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ در خانهٔ خواهر کوچکترش که پس از مرخصی از بیمارستان برای مراقبت به آنجا منتقل شده بود درگذشت.
در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۱۸ در روستای امامقلی، ۳۸ کیلومتری قوچان زاده شد. کودکی را در زادگاه پدرش در روستای آق کند، بین میانه و زنجان سپری کرد و در همان جا به مدرسهٔ ابتدایی رفت.
... [مشاهده متن کامل]
پدرش از فعالان فرقه دمکرات بود. پس از سقوطِ حکومتِ پیشه وری پدرش به شوروی گریخت و او همراه مادر به قوچان رفت و در حالی تحصیل در کلاس اول ابتدایی را ادامه داد که فارسی کمی می دانست و در مدرسهٔ پیشین تنها زبان ترکی آذربایجانی را تدریس کرده بودند. در مشهد دیپلم گرفت و به استخدام ادارهٔ فرهنگ قوچان ( آموزش و پرورش کنونی ) درآمد و آموزگاری را پیشه کرد. در سال ۱۳۳۸ به تهران آمد و در بانک صادرات استخدام شد و تا ۱۳۴۲ در آن بانک کار می کرد.
در سال ۱۳۴۲ با کمک قاضی خیرخواهی در دادگستری قوچان برای ادامهٔ تحصیل به آلمان رفت. در سال ۱۳۴۹ وقتی از آلمان بازگشت دارای دو دختر به نام های کتایون و بیتا بود و از دانشگاه گوتینگن آلمان مدرکِ دکترا گرفته بود. در بازگشت، نخست به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد و بعد توسطِ ساواک اخراج شد. پس از اخراج از وزارت علوم و آموزش عالی در سال ۱۳۵۳ سرانجام مرکز تحقیقات ایران شناسی را تأسیس کرد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، مرکز تحقیقات ایران شناسی تعطیل شد و اجازهٔ بازگشت به دانشگاه را نیز به وی ندادند. در آن زمان همسرش لیلی هوشمند افشار به همراه او مهد کودک لیلی ( که در آن زمان بزرگترین مهد کودک ایران بود ) را تأسیس کردند. کار اداره و گاه رانندگیِ یکی از سرویس های این مهد کودک به مدت ده سال تنها شغلی بود که او داشت.
در ۱۳۶۷ مجدداً به آلمان رفت و به مدتِ ۶ سال به پژوهش و تدریس در دانشگاه ماربورگ و گوتینگن مشغول بود. در ۱۳۶۹ دیوان عدالت اداری رأی به محکومیتِ دانشگاه در اخراج وی داد ولی این رأی توسط دانشگاه نادیده گرفت شد. سرانجام در ۱۳۷۳ به ایران بازگشت و ریاستِ بخشِ ایران شناسی دایرةالعمارف بزرگ اسلامی را به عهده گرفت.
در سال ۱۳۷۹ بر اثر سکته مغزی و فلج شدن نیمی از بدن خانه نشین شد ولی پژوهش و ترجمه را ادامه داد. پرویز رجبی در پاییز و زمستان ۱۳۸۹ یک دورهٔ سختِ بیماری و شیمی درمانی را تحمل کرد و سرانجام، در ساعتِ ۲۲:۱۵ دقیقهٔ روز ۲۱ بهمن ۱۳۹۰ در خانهٔ خواهر کوچکترش که پس از مرخصی از بیمارستان برای مراقبت به آنجا منتقل شده بود درگذشت.
