پروازگاه

پروازگاه جایی است که بدون توجه به اینکه هواگرد محموله هوایی یا مسافر داشته یا نداشته باشد در آن عملیات پرواز هواگرد انجام می شود. پروازگاه شامل فرودگاه های کوچک هوانوردی عمومی، فرودگاه های بزرگ هوانوردی تجاری و پایگاه هوایی می شود. واژه پروازگاه ( Airdrome ) بیشتر در بریتانیا و قلمروی هم سود استفاده می شود و در انگلیسی آمریکایی، شناخته شده نیست.
فرودگاه ( Airport ) به معنی تأکید بر براورده ساختن برخی معیارها یا تأمین نیازهای لازم برای محل پرواز است. اما پروازگاه ( Aerodrome یا Airdrome ) لزوماً این معیارها یا نیازمندی ها را براورده نمی کند. بنابراین می توان گفت که همه فرودگاه ها، پروازگاه هستند اما همه پروازگاه ها فرودگاه نیستند.
پروازگاه آبی جایی بر روی آب است که هواپیمای آب نشین یا هواپیمای آبی خاکی از آن برای فرود یا برخاست استفاده می کند.
بر اساس تعریف سازمان بین المللی هوانوردی کشوری ( ایکائو ) ، پروازگاه، منطقه ای بر روی خاک یا آب ( شامل ساختمان ها، تأسیسات و تجهیزات ) است که تمام یا بخشی از آن برای فرود، برخاست یا حرکت بر روی سطح یک هواگرد طراحی شده است. [ ۱]
ریشه واژه Aerodrome از aḗr ( به معنی air ) و drómos ( road یا course ) در زبان یونانی باستان گرفته می شود. هم معنی آن واژه «hippodrome» به معنی میدان اسب دوانی یا ارابه رانی است که از hippos ( horse ) و drómos ( course ) گرفته می شود.
در کاربرد نظامی بریتانیایی، این واژه توسط یکان پروازی پادشاهی بریتانیا در جنگ جهانی اول و نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا در جنگ جهانی دوم استفاده شد. خوبی استفاده از این واژه در این بود که فرانسوی ها نیز از هم ریشه آن «aérodrome» استفاده می کردند.
در کانادا [ ۲] و استرالیا [ ۳] پروازگاه یک واژه تعریف شده در قانون به معنی هر سطح خشکی یا آبی مورد استفاده برای عملیات هواگرد بدون توجه به امکانات موجود است.
ایکائو کاربردهای واژه aerodrome را، مانند پیوست پیمان ایکائو دربارهٔ پروازگاه و ویژگی های فیزیکی آن، مستند کرده است. اگرچه پس از جنگ جهانی دوم استفاده از واژه های airfield یا airport به شدت افزایش یافت. [ ۴]
در نخستین سال های صنعت هوانوردی که باند آسفالت وجود نداشت و تمام باندها زمین های پوشیده از علف بودند ممکن بود در یک فرودگاه معمولی مانند فرودگاه های امروزی، اجازه فرود و برخاست تنها در جهت های خاصی داده شود درحالیکه در یک پروازگاه با توجه به اندازه بسیار بزرگتر آن، فرود و برخاست در هر جهتی ممکن بود. مثلاً قابلیت فرود و برخاست در جهت باد، بدون توجه به اینکه باد از کدام سو می وزد یکی از برتری های مهم نخستین روزهای صنعت هوانوردی بود زیرا در فرودگاه، فرود و برخاست در جهت مخالف باد می توانست با مشکل روبرو شده یا حتی خطرآفرین باشد. اما پیشرفت ترمزهای دیفرانسیلی، بهبود عملکرد هواپیماها، استفاده از باندهای آسفالته و نیاز پروازگاه ها به فضای بیشتر نسبت به فرودگاه های L یا ∆ ( مثلث ) شکل باعث از رده خارج شدن پروازگاه ها شدند. نخستین پروازگاه جهان در ویری شتیون در شهرستان اسون در ناحیه ایل - دو - فرانس کشور فرانسه قرار داشت.