پایروند

( به ترتیب حروف الفبا )
"بلین ، پیرغیب ، تلخاب ، تیراندازه ، جلیلوند ، داروند ، زالوآب ، طاویله ، قبه ، قره قوین ، کریزاغه ، کنشت ، کوچکله ، گلدسته ، مانگ هلات ، ملاورد"
در حوالی سالهای ۱۳۵۲ هـ. ش تعداد ۱۰ روستای تنگه کنشت دهستان پایروند ، به دلیل داشتن حصاری کوهستانی و دارا بودن شرایط خاص موقعیت استراتژیک نظامی ، به اجبار از طرف حکومت وقت با پرداخت وجهی محقر به مردم توسط ارتش خریداری شده و تا به حال منطقه نظامیست . فروش اراضی و خروج مردمان از این روستاها باعث شد که سندیت منطقه پایروند به لحاظ وسعت جغرافیایی از درجه اعتبار ساقط شود زیرا روستاهای تلخاب ، جلیلوند ، داروند ، زالوآب جزء دهستان چمچمال شدند اکنون روستای ملاورد جزء دهستان میان دربند و روستای کریزاغه نیز جزء دهستان کندوله است.
در حال حاضر نیز دهستان پایروند شامل ۱۰ روستای متروکه میباشد اما این ظاهر قضیه میباشد ، باطن قضیه چیز دیگری میگوید
ذکر این نکته ی بسیار مهم ، ضروری است که تعداد بسیاری آبادی در همسایگی روستاهای دهستان پایروند هستند که به طور مطلق از ایل کهن پایروندمافی هستند ؛ اما در تقسیمات جغرافیایی ، جزء دهستانهای مجاور محسوب شده اند.
در این مقوله ، اگر بخواهیم فقط مختص به کلان ایل پایروندمافی مستقر در کرمانشاه بحث کنیم باید بگوییم این مردم آزاده ، علاوه بر استملاک و اسکان در بیش از ۴۰ روستای یکپارچه ، تحت عنوان پایروندمافی از کالبد جغرافیایی خویش گذر کرده و حوزه استقرار و زیستگاه آنان به طور طبیعی و ناخواسته به سمت ولایات اطراف گسترش یافته و از مرز ۴۰روستا عبور کرده است.
روستاهایی که از ایل پایروند میباشند و جزء دهستان میان دربند هستند عبارتند از :
( به ترتیب حروف الفبا )
تکیه ، چشمه باغ ، چناره ، خانه خدا ، خلک سفلی ، خلک علیا ، دوچشمه ، سرابله ، سه چشمه ، شیرعلی ، ملاورد ، نظام آباد
در صفحه ۹۵کتاب تاریخ زبانهای ایرانی و جغرافیای گویشها و لهجه های کرمانشاه تالیف دکتر اردشیر ذوالفقاری سرخه لیژه ( ریاست محترم اداره ثبت احوال کرمانشاه ) توضیحی منوط به دهستان میان دربند ارائه شده که اشاره مستقیم به پایروند بودن روستاهای مزبور دارد به شرح زیر :
"این دهستان در شمال غربی کرمانشاه و در مسیر جاده کرمانشاه_سنندج واقع است. تعدادی از روستاهای آن در مسیر جاده کرمانشاه روانسر واقع شده است.
لهجه مورد تکلم مردم این ناحیه کردی کرمانشاهی است ؛ اما روستاهای مسیر قزانچی به طرف سرابله یا همان جاده قدیم کامیاران که در قسمت شرقی جاده و اکثراً در حاشیه کوه هستند ، مانند روستاهای دوچشمه ، چشمه باغ ( کانی باغ ) ، چناره ، خانه خدا ، خلک و. . . به لهجه پایروندی تکلم میکنند؛ این روستاها به روستاهای پایروند پشت معروفند"
در دهستان میان دربند ۹۵ روستا وجود دارد که از این تعداد ، ۱۲ روستا به طور خالص از ایل پایروند هستند
این مردم سلحشور علاوه بر نواحی مذکور در روستاهای :
احمدوند ، توللی ، عمله تازه آباد ، عمله سفلی ، عمله علیا ، تپه افشار ، سیاه چقا ، حجت آباد ( خضرالیاس ) ، کثیرآباد ، خانم آباد ، میمون آباد ( محمودآباد ) ، تبرآباد ، قزانچی و. . . سکونت دارند؛ بزرگترین روستای این منطقه ، قزانچی میباشد که بالغ بر ۵۰درصد ساکنین آن از ایل نامدار پایروندمافی هستند.
روستاهایی که از ایل پایروند میباشند و جزء دهستان چمچمال هستند عبارتند از :
( به ترتیب حروف الفبا )
تلخاب ، جلیلوند ، داروند ، زالوآب ، چشمه کبود ، چشمه کره ، سراب برناج ، قلعه علی ، قلعه گاه
اهالی این روستاها به پایروند بیستون معروف هستند
علاوه بر این مناطق در سایر قریه های بخش بیستون و دهستان چمچمال پراکنده اند از جمله روستاهای :
برناج ، دریاچه ، کمیجه ، نازلیان ، چشمه سهراب ، قشلاق محمدی ، ظلم آباد علیا و سفلی ، نجوبران ، آزان وازان و. . .
بزرگترین تجمع گاه اینان سنقرآباد است که بیش از ۸۵ درصد از ایل جلیله پایروند هستند عده قابل توجهی نیز در شهر بیستون سکنا گزیده اند.
گستره جغرافیایی طوایف مافی ایل پایروند در بیلوار و دینور
زامله ، سرزامله ، وزمله ، کالیان سفلی ، کالیان وسطی ، کالیان علیا ، هرتکه ، قلعه اله قلی خان ، باتمان
کریزاغه ، گرماب ، قروجنک سفلی ، قروجنک علیا ، سرچیمن ، سیاه خانی ، خلیل اله ، کرتویج علیا ، امیر آباد ، پیرقاسم ، علی آباد و. . .
🔻منابع
[ ۱ ] #فرهنگ جغرافیایی ایران جلد ۵
[ ۲ ]#کردوپراکندگی اودرگستره ایران زمین
[۳] #لغت نامه علی اکبردهخدا
[۴]#تاریخ زبانهای ایرانی وجغرافیای گویشها ولهجه های کرمانشاه
[۵] #ویکی پدیا