پاوه

[ویکی فقه] پاوه، شهرستان و شهری در استان کرمانشاه می باشد.
این شهرستان در شمال غربی استان کرمانشاه واقع است و از شمال و شمال خاوری به شهرستان مریوان، از جنوب و جنوب خاوری به شهرستان جوانرود، و از باختر به کشور عراق محدود می شود. شهرستان پاوه، از ۴ شهر پاوه (مرکز)، باینگان، نودِشه و نوسود تشکیل شده، و دارای ۳ بخش مرکزی (شامل دهستان های هولی، شمشیر و منصور آقایی)، باینگان (ماکوان، کلاشی و شیوه سر) و نوسود (سیروان) است. شهرستان پاوه سرزمینی است کوهستانی با کوه ها بلند که از آن جمله است: شاهو با ارتفاع ۳۹۰‘۳ متر و یکی از مرتفع ترین کوه های زاگرس، تخت: ۸۵۰‘۲ متر، دربند: ۷۷۰‘۲ متر، آتشگاه یا آتشکده: ۴۸۵‘۲ متر، و ماکوان: ۶۳۰‘۲ متر. شهرستان پاوه دارای تابستان های خنک و زمستان های سرد است. وجود کوه های بلند منطقه که تحت تأثیر بادهای مرطوب غربی، از برف و باران نسبتاً زیادی برخوردارند، موجب پیدایش رودهای متعددی در این شهرستان گردیده اند که از آن جمله است: آب لیله، مره خیل و رود پاوه یا گلال دره (آب شمشیر) که به رودخانۀ بزرگ سیروان می ریزند و سیروان پس از آبیاری بخش هایی از شهرستان پاوه، خط مرزی ایران و عراق را تشکیل می دهد و در خاک عراق به رود دیاله می پیوندد، نیز آب هواسان، زیمکان و آب سفیدبرگ. غار زیبای کاوات که آن را بزرگ ترین غار آبی جهان و نیز طولانی ترین غاز ایران دانسته اند، در درۀ قوری قلعه و در دامنۀ کوه شاهو قرار گرفته است و برخی این غار را از شگفتی های طبیعت دانسته اند.
← جمعیت
این شهر که مرکز شهرستان پاوه است، در °۴۶ و´۲۲ طول شرقی و °۳۵ و ´۳ عرض شمالی و در ۱۲۴ کیلومتری شمال باختری کرمانشاه، بر سر راه اصلی کرمانشاه ـ پاوه و در ارتفاع ۶۰۰‘۱ متری از سطح دریا واقع است. کوه شاهو، شمال، شمال خاوری و جنوب باختری آن قرار گرفته است و کوه آتشگاه (آتشکده) در جنوب و جنوب باختری آن قرار دارد. شهر پاوه از آب و هوای نسبتاً سرد مایل به اعتدال و نیمه مرطوب برخوردار است و در پیرامون آن درختان بلوط، ارژن، بنه، گلابی وحشی، گز و انجیر کوهی دیده می شود و نیز باغ های میوه که تا قله های کوه ها کشیده شده، منظره ای زیبا و تماشایی به آن بخشیده است. جمعیت شهر پاوه در ۱۳۷۵ش، ۹۹۷‘۱۶ تن بوده است.
← نام گذاری
(۱) آمارنامۀ استان کرمانشاه (۱۳۷۷ش)، سازمان برنامه و بودجۀ استان کرمانشاه، تهران، ۱۳۷۸ش. (۲) حمید احمدی، قومیت و قوم گرایی در ایران از افسانه تا واقعیت، تهران، ۱۳۷۸ش. (۳) محمدحسن اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، به کوشش عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، ۱۳۶۸ش. (۴) ایرج افشار سیستانی، کرمانشاهان و تمدن دیرینۀ آن، تهران، ۱۳۷۱ش. (۵) اهم فعالیتهای بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده (در سال ۱۳۶۱ و ۱۳۶۲)، دبیرخانۀ ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده، تهران، ۱۳۶۳ش. (۶) عبدالقادر بابانی، سیرالاکراد، به کوشش محمد رئوف توکلی، تهران، ۱۳۴۶ش. (۷) شرف خان بدلیسی، شرف نامه، به کوشش محمدعباسی، تهران، ۱۳۴۳ش. (۸) هوشنگ پورکریم، پاوه، هنر ومردم، تهران، ۱۳۴۴ش، شم ۳۲ و ۳۳. (۹) پیگولوسکایا ن و، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمۀ عنایت الله رضا، تهران، ۱۳۶۷ش. (۱۰) حبیب الله تابانی، وحدت قومی کرد و ماد، تهران، ۱۳۸۰ش. (۱۱) عباس جعفری، دائرة المعارف جغرافیایی ایران، تهران، ۱۳۷۹ش. (۱۲) عباس جعفری، رودها و رودنامۀ ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۳) عباس جعفری، کوهها و کوه نامۀ ایران، تهران، ۱۳۶۸ش. (۱۴) جغرافیای کامل ایران، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۶۶ش. (۱۵) غلامرضا رشید یاسمی، کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او، تهران، ۱۳۶۳ش. (۱۶) سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۷۵ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان پاوه، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۱۷) محمدعلی سلطانی، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، تهران، ۱۳۷۰ش. (۱۸) شکرالله سنندجی، تحفۀ ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان، به کوشش حشمت الله طبیبی، تهران، ۱۳۶۶ش. (۱۹) صدیق صفی زاده، تاریخ کرد و کردستان، تهران، ۱۳۷۸ش. (۲۰) فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (بانه)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۳ش، ج۳۴. (۲۱) محمد مردوخ کردستانی، تاریخ، تهران، چاپخانۀ ارتش. (۲۲) لطف الله مفخم پایان، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، ۱۳۳۹ش. (۲۳) نشریۀ دفتر تقسیمات کشوری، معاونت سیاسی اجتماعی وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۹ش. (۲۴) بهرام ولدبیگی، تاریخ سیاسی اجتماعی پاوه و اورامانات، تهران، ۱۳۶۹ش. (۲۵) Edmonds, C J, Kurds, Turks, and Arabs, London, ۱۹۵۷.

پاوه شهری واقع در شمال استان کرمانشاه و غرب کشور ایران است. همچنین مرکز شهرستان مرزی پاوه می باشد.
پاوه با قدمت سه هزار سال مرکز ناحیه اورامانات در استان کرمانشاه می باشد ( ناحیه اورامانات شامل 4 شهرستان پاوه، جوانرود، روانسر، ثلاث باباجانی است که در گذشته همه این 4 شهر جزئی از شهرستان پاوه بودند ) زبان اصلی مردم این شهر اورامی ( هورامی پاوه ای ) می باشد اما در سال های اخیر با مهاجرت مردم مناطق اطراف به این شهر زبان کردی جافی نیز تقریبا به صورت برابر با زبان هورامی مورد استفاده قرار میگیرد.
شهر پاوه در ۲۱°۴۶ طول جغرافیایی وَ ۰۳°۳۵ عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۴۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این شهر در ۱۱۲ کیلومتری کرمانشاه، ۴۵ کیلومتری پایانه مسافری مرز شوشمی و در ۵۶۶ کیلومتری تهران قرار دارد. شهر پاوه در کنار دره های سرسبز قد برافراشته و رود پاوه رود که از جنوب شهر می گذرد قرار دارد. آب و هوای منطقه نسبتاً سرد و مایل به معتدل و مرطوب است. [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۹] [ ۱۰]
پاوه به زیبایی بی وصف طبیعت و سطح فرهنگ بالای مردمانش شهره است.
فرمانداری پاوه در سال 1337 همزمان با فرمانداری شهر همدان تأسیس شد.
پاوه به دومین شهر بدون گدای خیابانی در کشور معروف است، همچنین در این شهر هیچ چراغ قرمزی وجود ندارد.
در سال های اخیر با ثبت جهانی شدن منطقه اورمانات شهرستان پاوه یکی از قطب های گردشگری در غرب کشور شده است که سالانه تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب میکند.
گفته شده که نام پاوه از نام سردار معروف یزدگرد سوم به همین نام گرفته شده که در برابر حملۀ اعراب مسلمان مقاومت کرده است. [ ۱۱]
عده ای بر این باورند که واژه پاوه به معنی پایدار و پاورجا ( ایستاده در گویش گوران، هورامی ) است. [ ۱۲] [ ۱۳]
سازه ها و منازل مسکونی در این شهر به گونه ای طراحی شده است که در بیش تر موارد پشت بام خانه ای که در ارتفاع کم تری از دامنه کوه ساخته شده است حیاط منزلی است که چند متر بالاتر ساخته شده است و به بافت روستای ماسوله در استان گیلان شباهت دارد. به همین دلیل در دهه های گذشته در تبلیغات گردشگری از پاوه با لقب «شهر هزار ماسوله» نام برده می شود.
پاوه در گذشته ۹ محله داشته که ساکنان اصلی شهر در این قسمت ها ساکن بوده اند و عبارتند از: «پشته»، «میرائاوا»، «شه خه لیان»، «سه ردی»، «قدیم شار»، «ئاسنگران»، «قلاخوان یا کلاخوان»، «فیض ئاوا»، «سواره یا زواره».