پانی پت

[ویکی فقه] پانیْ پَت، شهری در شرق ایالت هاریانا، در شمال غربی هند و مرکز ناحیه ای به همین نام، در ۹۲ کیلومتری شمال غربی دهلی است.
این شهر در °۲۹و´۲۳عرض شمالی و °۷۶و´۵۸ طول شرقی واقع شده است. جلگۀ پنجاب ـ هاریانا در غرب، و جلگۀ رودخانه های گنگ و جَمنا (یَمونا) در شرق آن قرار دارد. تاریخ بنای این شهر به روزگاران کهن می رسد. نام آن در حماسۀ مهاربهارتا آمده است و نیز شماری از سکه های مسین دورۀ چاندرا گوپتای دوم (حک ۳۸۰-ح۴۱۳م) در آن جا کشف شده است. پانی پت در دورۀ حکمرانی سلاطین و پادشاهان مسلمان شبه قاره به لحاظ موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به دهلی، همواره صحنۀ درگیری ها و وقایع تاریخی بسیاری بوده، و نامش بارها در منابع مختلف این دوران آمده است.
وقایع تاریخی
در درگیری های میان ناصرالدین محمدشاه (حک ۷۹۲-۷۹۶ق/۱۳۹۰-۱۳۹۴م) و ابوبکرشاه (حک ۷۹۱-۷۹۲ق) بر سر به دست آوردن تاج و تخت، شاه زاده همایون پسر محمدشاه به پانی پت لشکرکشید و این ناحیه را غارت کرد، اما در همین محل از لشکریان ابوبکر شکست خورد. چند سال بعد، در کشمکش های میان ناصرالدین محمودشاه (حک ۷۹۵-۸۱۵ق/۱۳۹۳-۱۴۱۲م) و رقیبش نصرت شاه، پانی پت و چند شهر دیگر به تصرف نصرت شاه درآمد، اما اندکی بعد اقبال خان، یکی از امرای برجستۀ نصرت شاه به نیرنگ بر وی تاخت و او به ناچار به پانی پت (که وزیرش، تاتارخان والی آن جا بود) پناه برد، اما اقبال خان به پانی پت لشکر کشید و این شهر را تصرف کرد. تیمور گورکانی در طی لشکرکشی خود به هند در ۸۰۱ق/۱۳۹۹م به پانی پت رسید و در آن جا اردو زد. در دورۀ حکمرانی بهلول لودی (حک ۸۵۵-۸۹۴ق/۱۴۵۱-۱۴۸۹م)، پسر او نظام خان (اسکندر لودی بعدی)، پانی پت را محاصره، و پس از تصرف آن را مرکز قلمرو خود قرار داد.
← جنگ اول
برخی از مشایخ صوفیۀ هند از سدۀ ۸ق در پانی پت اقامت داشتند و در سدۀ ۱۰ق/۱۶م نیز این شهر یکی از مراکز طریقت چشتیه در هند بود. از مشهورترین صوفیان این شهر می توان از شیخ شرف الدین پاتی پتی، مشهور به ابوعلی یا بوعلی قلندر (د۷۲۴ق/۱۳۲۴م) نام برد. وی که تبار ایرانی داشت، پس از سفرهای بسیار در پاتی پت رحل اقامت افکند. مقرب خان از صاحب منصبان برجستۀ دورۀ جهانگیر و شاه جهان، ضمن مرمت آرامگاه بوعلی قلندر در پانی پت، مسجد و مقبره ای برای خود نیز در این شهر بنا نهاد. امروزه آرامگاه بوعلی قلندر همچنان زیارتگاه مردمی است که از دور و نزدیک به پانی پت می روند. شیخ مودود لاری (د۹۳۷ق/۱۵۳۱م) و شیخ امان (د۹۵۸ق/۱۵۵۱م) از دیگر صوفیانی اند که در پانی پت به خاک سپرده شده اند. جلال الدین محمد پانی پتی و ثناءالله پانی پتی از دیگر بزرگان صوفیۀ منسوب به این شهرند.
آثار تاریخی
...