پاناویا تورنادو

پاناویا تورنادو ( Panavia Tornado ) یک جنگنده چندمنظوره، دو موتوره و بال متغیر که توسط یک کنسرسیوم سه ملیتی شامل: بریتانیا، ایتالیا، آلمان غربی ساخته شده بود، این جنگنده از دو موتور توربوفن Turbo - Union RB199 - 34R Mk 103 استفاده می کند و اولین جنگنده چند منظوره اروپایی بود.
این هواپیما در سه مدل اصلی ساخته شده است: مدل IDS جنگنده - بمب افکن برای حمله به اهداف زمینی، سرکوب دفاع هوایی، مدل ECR برای جنگ الکترونیک، مأموریت های شناسایی و مدل ADV به عنوان هواپیمای رهگیر و برتری هوایی.
از این جنگنده در جنگ اول خلیج فارس ( جنگ عراق ) برای آزادسازی کویت در سال ۱۹۹۱، جنگ یوگسلاوی، جنگ عراق ( جنگ دوم خلیج فارس ) ، جنگ افغانستان، جنگ لیبی، و جنگ یمن استفاده شده است.
نخستین پیش نمونه این جنگنده در ۱۴ اوت ۱۹۷۴ به پرواز درآمد و در سال ۱۹۷۹ این جنگنده عملیاتی شد. کاربران اصلی این جنگنده نیروی هوایی ایتالیا، نیروی هوایی آلمان و نیروی هوایی سلطنتی سعودی و نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا هستند که البته بریتانیا این جنگنده را در ۱ آوریل ۲۰۱۹ بازنشسته کرد. در کل ۲۰۰۰ فروند از این جنگنده ساخته شده است. [ نیازمند منبع]
مجموعاً ۱۵۲ فروند در حال خدمت در لوفت وافه تا دسامبر ۲۰۱۱
مجموعاً ۷۸ فروند در حال خدمت در نیروی هوایی ایتالیا تا دسامبر ۲۰۱۱
مجموعاً ۸۲ فروند در حال خدمت در نیروی هوایی سلطنتی سعودی تا دسامبر ۲۰۱۱
۱فروند در فوریه ۲۰۲۰ توسط یمن سرنگون شد.
مجموعاً ۱۰۲ فروند سابقاً حضور در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا ( بازنشسته شده در ۱ آوریل ۲۰۱۹ )