پان ترکیسم در ایران
پان ترکیسم در ایران پدیده ای سیاسی و متأخر است که از نظر برخی نخستین شکل گیری آن در ایران بر اساس استفادهٔ ابزاری اتحاد جماهیر شوروی از زبان ترکی آذربایجانی برای بسط نفوذ خود در جنگ جهانی دوم و برجسته شدن اسطورهٔ ارگنه کن بود. در این دوران، شوروی تصمیم گرفت که، هویتی جدای از ایران، برپایه هویت نوساخته آذری را در شمال غرب ایران ترویج دهد. شوروی برای این فعالیت ها کمک های مالی و نظامی نیز در نظر می گرفت. در نتیجه این فعالیت ها و تشکیل دولت مارکسیست، لنینیست در آذربایجان ایران، شوروی توانست، با ایجاد ایدئولوژی نویی در تضاد با ایران وهویت ایرانی، تأثیر زیادی بر روی ایران و کشورهای هم پیمان آن در جنگ جهانی دوم بگذارد. پس از جنگ جهانی دوم نیز حمایت های شوروی از نیروهای چپِ همچون حسین محمدزاده صدیق ادامه داشت و مبارزه با دودمان پهلوی تبدیل به یکی از اساس آن ها شد. در اواخر دوران اتحاد جماهیر شوروی و شکل گیری جمهوری آذربایجان، با ظاهر شدن چهره هایی همچون ابوالفضل ایلچی بیگ توجه از هویت آذری بیشتر به سوی تأکید بر زبان، ایدئولوژی های پان ترکی و اهداف سیاسی رفته است.
... [مشاهده متن کامل]
در ایران پان ترکیسم بر روی چند موضوع به گونه ای برجسته متمرکز شده است و این جریانات مورد تحریف و وارونه نمایی در جهت مصادره به مطلوب اندیشهٔ پان ترکیسم قرار گرفته است:
تلاش برای برجسته کردن هویت های قومی، زبانی و فرهنگی مردم ایران.
ارائه های نقشه های گوناگون، براساس فاکتورهای قومی دربارهٔ تجزیه ایران.
ارائه تئوری های توطئه دربارهٔ قدرتی که هدفش نابودی تنوع فرهنگی در ایران است.
ضعیف نشان دادن و وابسته کردن زبان فارسی تنها به فارسی زبانان و کم رنگ کردن نقش زبان فارسی به عنوان زبان رسمی و مشترک مردم ایران.
نسبت دادن اصطلاحات و نام های جعلی بر مبنای قوم گرایی پان ترکی به مردم ایران.
ارائهٔ آمارهای جمعیتی غیر از آمار رسمی کشور نظیر ۴۰ میلیون ترک ساکن در ایران.
یکسره رد کردن وجود اصطلاح، تبار آریایی، تاریخ ایران باستان و همچنین القاء این موضوع که واژه و نام ایران پیشینه ای ندارد.
تحریف قراردادهای ترکمنچای و گلستان و اشاره به دو تکه شدن کشوری به نام آذربایجان در پی این قراردادها.
ترک خواندن، مادها، سکاها، عیلامی ها، کاسی ها، لولوبی ها، اشکانی ها، تورانی ها و مشاهیری چون، ابن سینا، مولانا، ابوریحان بیرونی، نظامی گنجوی، بابک خرمدین و… ( درصورتی که خاورشناسان و تاریخ دانان غیر پان ترک، ترک تبار بودن اقوام و افراد یادشده را همیشه رد کرده اند ) .
تاختن به بزرگان و نام آوران فرهنگی و تاریخی کشورهای پیرامون به ویژه ایران.
دیگر فعالیت های پان ترکیسم در ایران عبارتند از:
دست بردن در جای نام ها برای مصادرهٔ این نام ها به سود خود: فارسستان ( ایران ) ، قشقایستان ( استان فارس ) ، آذربایجان جنوبی ( آذربایجان ایران و … )
تحلیل های ناکارشناسانه و کاملاً نادرست در مورد زبان های ترکی و فارسی و … مبنی بر قانونمند و توانمند بودن زبان های ترکی و مغولی و ناتوانی زبان فارسی و دیگر زبان های هندواروپایی ( مانند: انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و … ) .
مطرح کردن زبان ترکی به عنوان تنها فاکتور هویت آذری های ایران، در صورتی که هویت هر انسان از سه فاکتور: ملیّت نژاد زبان تشکیل می شود.
اندیشمندان بی طرفی مانند کنستانتین شیکو و استفان براون در مورد این جعلیات علمی و تاریخی می گویند چنین دورغهایی به عنوان نوعی درمان ملی و قومی محسوب می شود و به تُرک ها کمک می کند، تا با تاریخ نداشته و شکست های گذشته کنار بیایند.
آغاز پان ترکیسم در ایران
دولت های عثمانی و شوروی، با بهره گیری از زبان ترکی رایج در آذربایجان و فراموش کردن هویت، پیشینه و تبار هم ریشهٔ آذری ها با دیگر اقوام ایرانی جبههٔ پان ترکیسم - پان تورانیسم را در ایران راه اندازی کردند. در اندیشهٔ پان ترکسیم برای قوم ایرانی تبار آذری، باید تباری ترکی - مغولی ساخته شود. در این راستا نخستین جنبش در سال ۱۹۱۸ اجرایی شد. این بار شوروی که از این نقشه سود می برد، در راه به دست آوردن بخش هایی از ایران گام برداشت. به خواست امپراتوری روسیه ( سپس شوروی ) و با پشتیبانی عثمانی و هم دستی بریتانیا، از سال ۱۹۱۷ و طی کنگرهٔ حزب مساوات، بخش جدا شده از ایران به نام �آران� را آذربایجان نام نهادند. پیش از آن هیچ گاه به بخش شمالی رود ارس در هیچ سندی نام آذربایجان اطلاق نشده بود. برای نمونه در قراردادهای گلستان و ترکمانچای، به نام آذربایجان برنمی خوریم، چرا که سرزمین های بالای رود ارس در پی این قراردادها از ایران جدا شده بودند و سرزمین های بالای رود ارس، که �آران، قفقاز و آلبانی� نامیده می شدند و از سرزمین �آتورپاتگان� یا �آذربایجان� کاملاً جدا بود.
پس از استفاده ابزاری اتحاد جماهیر شوری، از نام منطقه آذربایجان برای بسط نفوذ خود در جنگ جهانی دوم، حمایت ها از پان ترکیسم به خصوص در اواخر دوران شوروی و شکل گیری جمهوری آذربایجان ادامه پیدا کرد. در سال ۱۹۸۲ کنفرانسی از سوی انجمنِ آذربایجانیِ جمهوری خلق آذربایجان شوروی به مناسبت سالگرد تأسیس این حزب و برای دوستی فرهنگی برگزار شد.
در همین زمان، جمهوری آذربایجان شوروی به واسطهٔ همین انجمن حمایت های مادی نیز انجام می داد. به عنوان مثال آن ها کتاب های مورد نظر و ویرایش شده توسط آذربایجان شوروی را، از جمله با موضوعات تاریخی، ترجمه و رونویسی می کردند تا در ایران چاپ شوند. [۳۷] این حمایت ها با شکل گیری جمهوری آذربایجان نیز ادامه پیدا کرد و گروه های رسمی که به دنبال تجزیه ایران هستد، در این کشور از امتیازات اقامت برخوردار هستند.
سید جواد طباطبایی پژوهشگر تبریزی در تاریخ سیاست و فلسفه، مبنای اندیشهٔ پان ترکیسم را درآمیختگی نوعی فراموشی تاریخی با افسانه بافی های به ظاهر تاریخی می داند که بدل به ملغمه ای از بیسوادی و بی شعوری شده است. از نظر برخی، علت هایی همچون اختلاف های تاریخی و مذهبی میان آذربایجان و ترکیه ( اختلاف مذهبی شیعه دوازده امامی و اهل سنت ) ، جنگ های طولانی میان ایران و عثمانی ( بیشتر صفوی ها و افشاری ها در مقابل دولت عثمانی ) و تجارب تلخ اشغال آذربایجان ( ۱۲۹۳ تا ۱۲۹۷ و ۹۶۳ شمسی ) از سوی نیروهای عثمانی، پانترکیسم در ایران زمینه ای برای رشد قابل ملاحظه نداشته و به طور کلی بیش از آن که درون جوش باشد، پدیدهٔ ناپایداری بوده است.
جعل هویت ترکی برای اقوام فلات ایران و دیگر سرزمین ها
ساختن هویت ترکی برای اقوامی که زبان آن ها تک خانواده ای است.
سومری ها
زبان های قفقازی
هوری - اورارتویی
لولوبی ها
آلان ها
پان تُرک ها به شدت تحت تأثیر نظریه های شِبهِ علمی هستند، که اغلب از آن ها به عنوان توهم اَتراک یاد می شود. چنین نظریه هایی ادعا می کنند که تاریخ تُرک ها به صدها هزار سال پیش برمی گردد و هر تمدن بزرگ در تاریخ منشأ تُرکی دارد، و شخصیت های تأثیرگذار تاریخی نیز مانند عیسی مسیح، حضرت محمد، چنگیز خان منشأ تُرکی دارند. با وجود این که همه این ادعاها به طور کلی در جریان مطالعات علمی و تاریخی بی اعتبار هستند، نظریه های شبه علمی پان تُرک ها در بسیاری از کشورها و مناطق تُرک زبان پشتیبانی گسترده ای می شوند و طرفداران فراوانی دارند.
نظریهٔ پان ترکیسم وامبری یهودی و اقوامی که ترک نیستند
بسیاری از اقوام ترک زبان، زبان ترکی را بر اثر ارتباط و آمیزش با ترک زبانان اخذ کرده اند، از این رو اصطلاحاتی چون �خلق های ترک� و �ترکان� به مفهوم قومِ ترک نیستند و نام ترک نیز در بسیاری موارد فقط جنبهٔ زبانی دارد. از میان اقوامی که امروزه ترک نام گرفته اند بسیاری از اقوام نام برده در زیر در تاریخ قدیم هیچ گاه خود و قوم خود را ترک نمی نامیدند. در مورد بخشی از این اقوام ساکن آسیای میانه تنها پس از وارد شدن نظریهٔ پان ترکیسم توسط آرمین وامبری یهودی و فرستادهٔ پنهانی وزارت خارجهٔ بریتانیا به منطقه این نام رفته رفته برای این اقوام نیز رواج یافت. بر این اساس اقوامی که ترک تبار نیستند ( که برخی از آن ها نیز در ایران ساکن هستند ) عبارتند از:
باشقیرها
تاتارها ( ولگا، کریمه، دوبروجا )
ناگایباک ها
قزاق ها
قره قالپاق ها
نوقایی ها
کاراییم ها
کاراچایی - بالکاری ها
کومیک ها
کریمچاک ها
آلتایی ها
آذربایجانی ها
قاجارها
شاهسون ها
قره داغی ها
قره پاپاخ ها
قشقایی ها
افشارها
خلج ها
گاگائوزها
اورومچی ها
تووان ها
توفاها
شورها
خاکاس ها
تاتارهای چولیم
ازبک ها
اویغورها
سالارها
اویغورها
چوواش ها
یاکوت ها
دولگان ها و غیره.
از این میان اقوام ترک سازی شده بالا، موارد زیر ساکن ایران هستند:
آذری ها
شاهسون ها
قرائی ها
قشقایی ها
افشارها
خلج ها
منابع ها.
الکترونیکی ائل اوبا. ۲۰۱۷ - ۰۵ - ۰۷. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ �نظامی دربارهٔ ملیت و زبان خود چه گفته است؟�. ایسنا. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ �بابک خرمدین نماد ایران دوستی یا دستاویز ایران ستیزی؟!�. تابناک. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ Boldt, Andreas ( 2017 ) . Historical Mechanisms: An Experimental Approach to Applying Scientific Theories to the Study of History. Taylor & Francis. pp. 107–108. ISBN 978 - 1 - 351 - 81648 - 9. Violent flirtation with PanTuranism had a lasting effect on kemalist Turkey and its historical ideology: Turkish pupils are imbued by history textbooks even today with a dogma of absurdly inflated PanTurkish history—Turkish history comprises all Eurasian nomads, Indo - European ( Scythian ) and Turk - Mongol, plus their conquests in Persia, India China, all civilizations on the soil of the Ottoman Empire, from Sumer and Ancient Egypt via Greeks, Alexander the Great to Byzantium.
• ↑ محسنی، محمدرضا ۱۳۸۹: �پان ترکسیم، ایران و آذربایجان� ، انتشارات سمرقند ص 29 - 33
• ↑ En 1982, Hoseyn Ṣādeq est invit� en RSS d’Azerba�djan, parmi un groupe d’�crivains, pour une conf�rence organis�e � l’occasion du 60e anniversaire de l’URSS par la Soci�t� azerba�djanaise pour l’amiti� et les relations culturelles avec les pays �trangers.
• ↑ Gilles Riaux, " Les modalit�s de l’engagement dans le nationalisme azerba�djanais en Iran: de la tutelle sovi�tique � l’autonomisation progressive ", Cahiers d’Asie centrale, 19 - 20 | 2011, 235 - 260. p. 25 - 3: La RSS d’Azerba�djan fournit aussi un soutien mat�riel. La Soci�t� que nous venons de citer, par exemple, met en place, entre l’Iran et la RSS d’Azerba�djan, des livraisons de livres et des syst�mes d’abonnement aux revues. De nombreux ouvrages �dit�s en RSS d’Azerba�djan sont transcrits ou traduits pour �tre publi�s en Iran: des manuels scolaires, des chants r�volutionnaires, mais aussi des livres d’histoire comme L’Histoire de l’Azerba�djan, de l’Acad�mie des sciences d’Azerba�djan. Des films r�alis�s � Bakou sont projet�s � Tabriz, tandis que des artistes de RSS d’Azerba�djan viennent se produire dans le nord de l’Iran.
• ↑ Bayram Balci, " Politique identitaire et construction diasporique en Azerba�djan postsovi�tique ", Cahiers d’Asie centrale, 19 - 20 | 2011, �19.
• ↑ حامد زارع، منصور هاشمی، محمد قوچانی ( تابستان ۱۳۹۲ ) ، �گفتگو با سیدجواد طباطبایی: تسویه حساب با چریک ها�، مهرنامه
• ↑ رئیس نیا، رحیم، �پان ترکیسم�، دانشنامه جهان اسلام، جلد۵، ص۴۶۶–۴۷۲
• ↑ محسنی، محمدرضا ۱۳۸۹: �پان ترکسیم، ایران و آذربایجان� ، انتشارات سمرقند ص ۱۷۷ تا ۱۸۲
• ↑ پرش به بالا به:۴۲٫۰ ۴۲٫۱ جوادی، عباس ( ۲۰۱۴ - ۱۰ - ۲۶ ) . ��ریشه ترکی� سومرها و حضرت محمد�. چشم انداز. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ �اورارتولارین داش یازیلاری ( کتیبه های اورارتویی ) �. ائل اوبا. ۲۰۱۶ - ۰۳ - ۰۲. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ �تمدن کاسی - نشریه الکترونیکی ائل اوبا تاریخ - تمدن کاسی�. ائل اوبا. ۲۰۱۶ - ۰۵ - ۰۳. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ جوادی، عباس ( ۲۰۲۲ - ۱۰ - ۱۸ ) . �آلان ها و هون ها�. چشم انداز. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ Frankle, Elanor ( 1948 ) . Word formation in the Turkic languages. Columbia University Press. p. 2.
• ↑ Jukić, Luka Ivan ( 2021 - 07 - 22 ) . "'Jesus Was Turkish': the Bizarre Resurgence of Pseudo - Turkology". New Lines Magazine ( به انگلیسی ) . Retrieved 2023 - 09 - 02.
• ↑ Sheiko, Konstantin; Brown, Stephen ( 2014 ) . History as Therapy: Alternative History and Nationalist Imaginings in Russia. ibidem Press. pp. 61–62. ISBN 978 - 3 - 8382 - 6565 - 0. According to Adzhi, Huns, Alans, Goths, Burgundians, Saxons, Alemans, Angles, Langobards and many of the Russians were ethnic Turks. 161 The list of non - Turks is relatively short and seems to comprise only Jews, Chinese, Armenians, Greeks, Persians, and Scandinavians. . . Mirfatykh Zakiev, a Chairman of the Supreme Soviet of the Tatar ASSR and professor of philology who has published hundreds of scientific works, argues that proto - Turkish is the starting point of the Indo - European languages. Zakiev and his colleagues claim to have discovered the Tatar roots of the Sumerian, ancient Greek and Icelandic languages and deciphered Etruscan and Minoan writings.
• ↑ https://en. wikipedia. org/wiki/Turkic_peoples
• ↑ Pan - Turkism From Irredentism to Cooperation نوشتهٔ جیکوب ام. لانداؤ ( JACOB M. LANDAU )
• ↑ Zakiev - Genesis - TurkicWorld
پان ترکیسم در ایران پدیده ای سیاسی و متأخر است که از نظر برخی نخستین شکل گیری آن در ایران بر اساس استفادهٔ ابزاری اتحاد جماهیر شوروی از زبان ترکی آذربایجانی برای بسط نفوذ خود در جنگ جهانی دوم و برجسته شدن اسطورهٔ ارگنه کن بود. در این دوران، شوروی تصمیم گرفت که، هویتی جدای از ایران، برپایه هویت نوساخته آذری را در شمال غرب ایران ترویج دهد. شوروی برای این فعالیت ها کمک های مالی و نظامی نیز در نظر می گرفت. در نتیجه این فعالیت ها و تشکیل دولت مارکسیست، لنینیست در آذربایجان ایران، شوروی توانست، با ایجاد ایدئولوژی نویی در تضاد با ایران وهویت ایرانی، تأثیر زیادی بر روی ایران و کشورهای هم پیمان آن در جنگ جهانی دوم بگذارد. پس از جنگ جهانی دوم نیز حمایت های شوروی از نیروهای چپِ همچون حسین محمدزاده صدیق ادامه داشت و مبارزه با دودمان پهلوی تبدیل به یکی از اساس آن ها شد. در اواخر دوران اتحاد جماهیر شوروی و شکل گیری جمهوری آذربایجان، با ظاهر شدن چهره هایی همچون ابوالفضل ایلچی بیگ توجه از هویت آذری بیشتر به سوی تأکید بر زبان، ایدئولوژی های پان ترکی و اهداف سیاسی رفته است.
... [مشاهده متن کامل]
در ایران پان ترکیسم بر روی چند موضوع به گونه ای برجسته متمرکز شده است و این جریانات مورد تحریف و وارونه نمایی در جهت مصادره به مطلوب اندیشهٔ پان ترکیسم قرار گرفته است:
تلاش برای برجسته کردن هویت های قومی، زبانی و فرهنگی مردم ایران.
ارائه های نقشه های گوناگون، براساس فاکتورهای قومی دربارهٔ تجزیه ایران.
ارائه تئوری های توطئه دربارهٔ قدرتی که هدفش نابودی تنوع فرهنگی در ایران است.
ضعیف نشان دادن و وابسته کردن زبان فارسی تنها به فارسی زبانان و کم رنگ کردن نقش زبان فارسی به عنوان زبان رسمی و مشترک مردم ایران.
نسبت دادن اصطلاحات و نام های جعلی بر مبنای قوم گرایی پان ترکی به مردم ایران.
ارائهٔ آمارهای جمعیتی غیر از آمار رسمی کشور نظیر ۴۰ میلیون ترک ساکن در ایران.
یکسره رد کردن وجود اصطلاح، تبار آریایی، تاریخ ایران باستان و همچنین القاء این موضوع که واژه و نام ایران پیشینه ای ندارد.
تحریف قراردادهای ترکمنچای و گلستان و اشاره به دو تکه شدن کشوری به نام آذربایجان در پی این قراردادها.
ترک خواندن، مادها، سکاها، عیلامی ها، کاسی ها، لولوبی ها، اشکانی ها، تورانی ها و مشاهیری چون، ابن سینا، مولانا، ابوریحان بیرونی، نظامی گنجوی، بابک خرمدین و… ( درصورتی که خاورشناسان و تاریخ دانان غیر پان ترک، ترک تبار بودن اقوام و افراد یادشده را همیشه رد کرده اند ) .
تاختن به بزرگان و نام آوران فرهنگی و تاریخی کشورهای پیرامون به ویژه ایران.
دیگر فعالیت های پان ترکیسم در ایران عبارتند از:
دست بردن در جای نام ها برای مصادرهٔ این نام ها به سود خود: فارسستان ( ایران ) ، قشقایستان ( استان فارس ) ، آذربایجان جنوبی ( آذربایجان ایران و … )
تحلیل های ناکارشناسانه و کاملاً نادرست در مورد زبان های ترکی و فارسی و … مبنی بر قانونمند و توانمند بودن زبان های ترکی و مغولی و ناتوانی زبان فارسی و دیگر زبان های هندواروپایی ( مانند: انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و … ) .
مطرح کردن زبان ترکی به عنوان تنها فاکتور هویت آذری های ایران، در صورتی که هویت هر انسان از سه فاکتور: ملیّت نژاد زبان تشکیل می شود.
اندیشمندان بی طرفی مانند کنستانتین شیکو و استفان براون در مورد این جعلیات علمی و تاریخی می گویند چنین دورغهایی به عنوان نوعی درمان ملی و قومی محسوب می شود و به تُرک ها کمک می کند، تا با تاریخ نداشته و شکست های گذشته کنار بیایند.
آغاز پان ترکیسم در ایران
دولت های عثمانی و شوروی، با بهره گیری از زبان ترکی رایج در آذربایجان و فراموش کردن هویت، پیشینه و تبار هم ریشهٔ آذری ها با دیگر اقوام ایرانی جبههٔ پان ترکیسم - پان تورانیسم را در ایران راه اندازی کردند. در اندیشهٔ پان ترکسیم برای قوم ایرانی تبار آذری، باید تباری ترکی - مغولی ساخته شود. در این راستا نخستین جنبش در سال ۱۹۱۸ اجرایی شد. این بار شوروی که از این نقشه سود می برد، در راه به دست آوردن بخش هایی از ایران گام برداشت. به خواست امپراتوری روسیه ( سپس شوروی ) و با پشتیبانی عثمانی و هم دستی بریتانیا، از سال ۱۹۱۷ و طی کنگرهٔ حزب مساوات، بخش جدا شده از ایران به نام �آران� را آذربایجان نام نهادند. پیش از آن هیچ گاه به بخش شمالی رود ارس در هیچ سندی نام آذربایجان اطلاق نشده بود. برای نمونه در قراردادهای گلستان و ترکمانچای، به نام آذربایجان برنمی خوریم، چرا که سرزمین های بالای رود ارس در پی این قراردادها از ایران جدا شده بودند و سرزمین های بالای رود ارس، که �آران، قفقاز و آلبانی� نامیده می شدند و از سرزمین �آتورپاتگان� یا �آذربایجان� کاملاً جدا بود.
پس از استفاده ابزاری اتحاد جماهیر شوری، از نام منطقه آذربایجان برای بسط نفوذ خود در جنگ جهانی دوم، حمایت ها از پان ترکیسم به خصوص در اواخر دوران شوروی و شکل گیری جمهوری آذربایجان ادامه پیدا کرد. در سال ۱۹۸۲ کنفرانسی از سوی انجمنِ آذربایجانیِ جمهوری خلق آذربایجان شوروی به مناسبت سالگرد تأسیس این حزب و برای دوستی فرهنگی برگزار شد.
در همین زمان، جمهوری آذربایجان شوروی به واسطهٔ همین انجمن حمایت های مادی نیز انجام می داد. به عنوان مثال آن ها کتاب های مورد نظر و ویرایش شده توسط آذربایجان شوروی را، از جمله با موضوعات تاریخی، ترجمه و رونویسی می کردند تا در ایران چاپ شوند. [۳۷] این حمایت ها با شکل گیری جمهوری آذربایجان نیز ادامه پیدا کرد و گروه های رسمی که به دنبال تجزیه ایران هستد، در این کشور از امتیازات اقامت برخوردار هستند.
سید جواد طباطبایی پژوهشگر تبریزی در تاریخ سیاست و فلسفه، مبنای اندیشهٔ پان ترکیسم را درآمیختگی نوعی فراموشی تاریخی با افسانه بافی های به ظاهر تاریخی می داند که بدل به ملغمه ای از بیسوادی و بی شعوری شده است. از نظر برخی، علت هایی همچون اختلاف های تاریخی و مذهبی میان آذربایجان و ترکیه ( اختلاف مذهبی شیعه دوازده امامی و اهل سنت ) ، جنگ های طولانی میان ایران و عثمانی ( بیشتر صفوی ها و افشاری ها در مقابل دولت عثمانی ) و تجارب تلخ اشغال آذربایجان ( ۱۲۹۳ تا ۱۲۹۷ و ۹۶۳ شمسی ) از سوی نیروهای عثمانی، پانترکیسم در ایران زمینه ای برای رشد قابل ملاحظه نداشته و به طور کلی بیش از آن که درون جوش باشد، پدیدهٔ ناپایداری بوده است.
جعل هویت ترکی برای اقوام فلات ایران و دیگر سرزمین ها
ساختن هویت ترکی برای اقوامی که زبان آن ها تک خانواده ای است.
سومری ها
زبان های قفقازی
هوری - اورارتویی
لولوبی ها
آلان ها
پان تُرک ها به شدت تحت تأثیر نظریه های شِبهِ علمی هستند، که اغلب از آن ها به عنوان توهم اَتراک یاد می شود. چنین نظریه هایی ادعا می کنند که تاریخ تُرک ها به صدها هزار سال پیش برمی گردد و هر تمدن بزرگ در تاریخ منشأ تُرکی دارد، و شخصیت های تأثیرگذار تاریخی نیز مانند عیسی مسیح، حضرت محمد، چنگیز خان منشأ تُرکی دارند. با وجود این که همه این ادعاها به طور کلی در جریان مطالعات علمی و تاریخی بی اعتبار هستند، نظریه های شبه علمی پان تُرک ها در بسیاری از کشورها و مناطق تُرک زبان پشتیبانی گسترده ای می شوند و طرفداران فراوانی دارند.
نظریهٔ پان ترکیسم وامبری یهودی و اقوامی که ترک نیستند
بسیاری از اقوام ترک زبان، زبان ترکی را بر اثر ارتباط و آمیزش با ترک زبانان اخذ کرده اند، از این رو اصطلاحاتی چون �خلق های ترک� و �ترکان� به مفهوم قومِ ترک نیستند و نام ترک نیز در بسیاری موارد فقط جنبهٔ زبانی دارد. از میان اقوامی که امروزه ترک نام گرفته اند بسیاری از اقوام نام برده در زیر در تاریخ قدیم هیچ گاه خود و قوم خود را ترک نمی نامیدند. در مورد بخشی از این اقوام ساکن آسیای میانه تنها پس از وارد شدن نظریهٔ پان ترکیسم توسط آرمین وامبری یهودی و فرستادهٔ پنهانی وزارت خارجهٔ بریتانیا به منطقه این نام رفته رفته برای این اقوام نیز رواج یافت. بر این اساس اقوامی که ترک تبار نیستند ( که برخی از آن ها نیز در ایران ساکن هستند ) عبارتند از:
باشقیرها
تاتارها ( ولگا، کریمه، دوبروجا )
ناگایباک ها
قزاق ها
قره قالپاق ها
نوقایی ها
کاراییم ها
کاراچایی - بالکاری ها
کومیک ها
کریمچاک ها
آلتایی ها
آذربایجانی ها
قاجارها
شاهسون ها
قره داغی ها
قره پاپاخ ها
قشقایی ها
افشارها
خلج ها
گاگائوزها
اورومچی ها
تووان ها
توفاها
شورها
خاکاس ها
تاتارهای چولیم
ازبک ها
اویغورها
سالارها
اویغورها
چوواش ها
یاکوت ها
دولگان ها و غیره.
از این میان اقوام ترک سازی شده بالا، موارد زیر ساکن ایران هستند:
آذری ها
شاهسون ها
قرائی ها
قشقایی ها
افشارها
خلج ها
منابع ها.
الکترونیکی ائل اوبا. ۲۰۱۷ - ۰۵ - ۰۷. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ �نظامی دربارهٔ ملیت و زبان خود چه گفته است؟�. ایسنا. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ �بابک خرمدین نماد ایران دوستی یا دستاویز ایران ستیزی؟!�. تابناک. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۷ - ۳۱.
• ↑ محسنی، محمدرضا ۱۳۸۹: �پان ترکسیم، ایران و آذربایجان� ، انتشارات سمرقند ص 29 - 33
• ↑ En 1982, Hoseyn Ṣādeq est invit� en RSS d’Azerba�djan, parmi un groupe d’�crivains, pour une conf�rence organis�e � l’occasion du 60e anniversaire de l’URSS par la Soci�t� azerba�djanaise pour l’amiti� et les relations culturelles avec les pays �trangers.
• ↑ حامد زارع، منصور هاشمی، محمد قوچانی ( تابستان ۱۳۹۲ ) ، �گفتگو با سیدجواد طباطبایی: تسویه حساب با چریک ها�، مهرنامه
• ↑ رئیس نیا، رحیم، �پان ترکیسم�، دانشنامه جهان اسلام، جلد۵، ص۴۶۶–۴۷۲
• ↑ محسنی، محمدرضا ۱۳۸۹: �پان ترکسیم، ایران و آذربایجان� ، انتشارات سمرقند ص ۱۷۷ تا ۱۸۲
• ↑ پرش به بالا به:۴۲٫۰ ۴۲٫۱ جوادی، عباس ( ۲۰۱۴ - ۱۰ - ۲۶ ) . ��ریشه ترکی� سومرها و حضرت محمد�. چشم انداز. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ �اورارتولارین داش یازیلاری ( کتیبه های اورارتویی ) �. ائل اوبا. ۲۰۱۶ - ۰۳ - ۰۲. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ �تمدن کاسی - نشریه الکترونیکی ائل اوبا تاریخ - تمدن کاسی�. ائل اوبا. ۲۰۱۶ - ۰۵ - ۰۳. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ جوادی، عباس ( ۲۰۲۲ - ۱۰ - ۱۸ ) . �آلان ها و هون ها�. چشم انداز. دریافت شده در ۲۰۲۳ - ۰۹ - ۰۲.
• ↑ Jukić, Luka Ivan ( 2021 - 07 - 22 ) . "'Jesus Was Turkish': the Bizarre Resurgence of Pseudo - Turkology". New Lines Magazine ( به انگلیسی ) . Retrieved 2023 - 09 - 02.
• ↑ https://en. wikipedia. org/wiki/Turkic_peoples
• ↑ Pan - Turkism From Irredentism to Cooperation نوشتهٔ جیکوب ام. لانداؤ ( JACOB M. LANDAU )
گروهی ویلان وآواره در ایران که دچار تعصبات قومی هستند یک روز آویزان روسیه هستند یک روز آویزان کمونیسم و امروز از طریق باکو و ایلهام آویزان اسرائیل هستند و بستر سواستفاده اسرائیل از خودشان را فراهم می کنند زیرا رگی به نام غیرت ندارند و فقط آبروی ترکهای اصیل ایرانی را نشانه رفته اند.