پاسارگاد

دهی در استان فارس، شهرستان مرودشت، بخش سعادت آباد. با ارتفاعی حدود ۱,۸۵۰ متر از سطح دریا در دشتی در ۵۰کیلومتری شمال شرقی مرودشت و ۱۳کیلومتری شمال سعادت شهر، ۹کیلومتری غرب راه شیراز به اصفهان و ۳۹کیلومتری شمال شرقی تخت جمشید قرار دارد. اقلیم آن معتدلِ مایل به سرد و از نظر بارندگی جزء نواحی خشک است. این روستا، با نام باستانی پارسَه گَد (به معنای شهر یا اردوی پارسیان)، در اصل اقامتگاه طایفۀ پاسارگادای بود که خاندان هخامنشی به آن تعلق داشت. کوروش، سرسلسلۀ هخامنشی، ایشتوویگو، آخرین شاه خاندان ماد، را در همین مکان شکست داد. کوروش شهری در این محل بنا کرد و آن را پاسارگادای نامید و کاخ و آرامگاهی برای خود در آن احداث کرد. داریوش هخامنشی (اول) پایتخت خود را به تخت جمشید منتقل کرد. پس از بنای پرسپولیس به دست داریوش هخامنشی اول در درجۀ دوم اهمیت قرار گرفت و سرانجام در حملۀ اسکندر مقدونی از رونق افتاد و خزاین آن به تاراج رفت (۳۳۶پ م). شکوه احترام آمیز پاسارگاد هرگز، حتی پس از حملۀ اعراب به ایران، از بین نرفت، چنان که ایرانیان برای جلوگیری از انهدام کامل آن به دست اعراب بنای آن را به سلیمان نبی و مادرش نسبت می دادند. برخی از آثار برجامانده از پاسارگاد عبارت اند از آرامگاه کوروش، معروف به مشهد مرغاب؛ کاخ دروازه، که نقش برجستۀ درگاه شمالی آن کهن ترین حجاری دورۀ هخامنشی است؛ کاخ بار، در سمت شرق آرامگاه کوروش، با وسعت حدود ۲,۲۶۴ متر مربع؛ کاخ اختصاصی، به فاصلۀ ۱,۳۵۰ متری آرامگاه، با مساحتی درحدود ۳,۴۱۰ متر مربع؛ برج سنگی، در حدود ۵۰۰ متری شمال کاخ اختصاصی که در نوشته های مورخان کهن به زندان سلیمان شناخته است. سکّوهای سنگی محوطۀ مقدس در ۱کیلومتری شمال غربی کاخ اختصاصی؛ تخت سلیمان یا تل تخت در شمال دشت پاسارگاد؛ و بناهای بوستان شاهی. کار خاک برداری علمی پاسارگاد از ۱۳۲۹ش آغاز شد.