پارسیان هند

نام زردشتیان هند. آنان از اعقاب زردشتیانی اند که در قرون نخستین دورۀ اسلامی با نپذیرفتن اسلام ، از سرزمین اجدادی خود، به هندوستان کوچیدند. اطلاعاتی که از پارسیان، پس از سقوط ساسانیان در ۶۵۲م تا ورود آنان به هند در ۷۸۵م، در دست است، بسیار مختصر و برگرفته از قصۀ سنجان (۱۶۰۰) و قصۀ زردشتیان هندوستان (اواخر قرن ۱۸) است و به موجب این دو قصه زردشتیان از خراسان به جنوب ایران، جزیرۀ هرمز، رفتند (۷۵۱م) و پس از اقامتی ۱۵ ساله در هرمز، تصمیم به مهاجرت به هندوستان گرفتند؛ نخست خود را به جزیرۀ دیو، در کنار خلیج کمبی (خامبات)، و سپس به ساحل کاتهیاوار (کاتیاوار)، در جنوب، رساندند (۷۶۶). آن ها نوزده سال دیگر در این جزیره گذراندند، تا سرانجام در ۷۸۵م ، شرایط حاکم ، آن ها را ناگزیر از رفتن به سَنجان، در گجرات کرد و آتش مقدس را در آن جا مستقر کردند. به این ترتیب ، سنجان میهن دوم زردشتیان مهاجر شد. در انتخاب هندوستان برای مهاجرت ، پیوندهای قومی و فرهنگی ، به ویژه مسائل اقتصادی نقشی تعیین کننده داشته است . ۴۰ سال بعد، در ۸۲۵م ، با پیوستن گروه دیگری از زردشتیان ایران به هم میهنان پیشاهنگ خود، در سنجان زمینه برای ایجاد تشکلی قومی و دینی فراهم آمد. این جامعۀ نو، با تلاش و کوششی که از خود نشان داد، توانست به مدت ۵۰۰ سال از زندگی و تحرکی شکوفا برخوردار شود. در ۱۴۹۰م که سپاه سلطان محمود بیگر به هندوستان تاخت، به پارسیان نیز که در جنگ همداستان هندوان بودند، حمله کرد. با ویران شدن سنجان ، زردشتیان ناگزیر به کوه های برهوت پناه بردند. با این همه، آن ها در فرصت های مناسب ، به آتشکده های خود می رفتند و در حد ممکن آیین های دینی خود را به جای می آوردند. با کاهش قدرت مسلمانان ، پارسیان بار دیگر موقعیت نخست خود را باز یافتند. در قرون ۱۶ و ۱۷م پارسیان را در سراسر گجرات ، بیشتر در سورات ، نوساری و بمبئی و به طور کلی، هر جا که برخوردار از رونق اقتصادی است ، می بینیم . بمبئی مرکز آن هاست . گروه هایی نیز از شمال تا پیشاور، در شرق تا کلکته و در جنوب تا مدرس و حتی سیلان پراکنده اند و چند هزارتن از ایشان در کراچی مستقرند. همه مستغنی و برخی بسیار ثروتمندند. در هندوستان ، زردشتیان را یهودی های هند می خوانند. آنکتیل دوپرون زبان فارسی و اوستا را از آنان آموخت و به جهان هدیه کرد. آتش بهرام نوساری ، آخرین آتش بهرامی است که در ۱۷۶۵ نشانده شده است . این آتش به جامانده از آتشی است که با مهاجرت پارسیان به هند، در آتشکدۀ سنجان با نام آتش ایرانشاه، نشانده شده بود. امروزه برای بزرگداشت این آتش ، مراسم ویژه ای انجام می پذیرد. گاه شماری پارسیان هند براساس تقویم یزدگردی و مبدأ آن تاریخ جلوس یزدگرد سوم (۱۶ ژوئن ۶۳۲م) است. به کوشش پارسیان دولت وقت ایران در ۱۲۹۹ق جزیه را از زردشتیان یزد و کرمان برداشت.