پارسا محمد بن محمد

[ویکی نور] ابوالفتح محمد بن محمد بن محمود حافظی بخاری، ملقب به «پارسا»، در حدود 756ق، در خاندانی که از ائمه و بزرگان بخارا بودند، به دنیا آمد. نسبش را به عبداللّه بن جعفر طیّار، برادرزادۀ امام علی(ع)، رسانده اند. وی از آغاز جوانی، مانند پدر و عمویش، به طریقت نقشبندیّه درآمد و در این طریقت، دومین جانشین بهاءالدینِ نقشبند شد و شاخۀ پارسائیه در طریقت نقشبندیّه به او منسوب است. به روایتی، لقب «پارسا» را بهاءالدین به وی داده است. همچنین دربارۀ عظمت مقام معنوی وی، از بهاءالدین سخنانی نقل شده است. نورالدین عبدالرحمان جامی نیز که در پنج سالگی به همراه پدرش با او ملاقات کرده بود، او را بسیار ستوده و خود را مرهون توجهات وی دانسته است. ظاهراً عنوان «خواجه» به سبب انتساب پارسا به سلسلۀ خواجگان به وی داده شده است.
وی دوبار به حج رفت، بار نخست همراه مرشد خود، بهاءالدین نقشبند و بار دوم، پس از انجام مراسم حج بیمار شد و در 24 ذیحجۀ 822ق، در مدینه درگذشت. شمس الدین محمد فَناری (متوفی 834) و اهل مدینه بر وی نماز گزاردند و او را در جوار قبر عباس، عموی پیامبر(ص)، در بقیع دفن کردند. زین الدین خوافی (متوفی 838) نیز سنگ قبر او را از مصر آورد.
دربارۀ مقام علمی و روحانی او و نیز نفوذ کلام وی در امرای زمان، سخنان بسیاری نقل شده است، از جمله گفته اند که نفوذ کلام سلسلۀ نقشبندیّه در حکومت های وقت، از وی آغاز شده است. عبدالرزاق کرمانی در تذکره در مناقب شاه نعمت الله ولی از او در زمرۀ «کُمَّلِ» زمان نام برده است.
وی مریدانی داشت که برخی از آن ها عبارت اند از: ابونصر محمد پارسا فرزند و جانشین وی؛ ابوالقاسم بخاری صاحب رسالۀ بهائیه در مقامات نقشبندیّه؛ احمد بن محمود معروف به معین الفقراء، مؤلف تاریخ ملازاده و علاءالدین غُجدوانی.
او آغاز کنندۀ شیوۀ علمی و تحقیقی در طریقت نقشبندیّه بود.
1. فصل الخطاب لِوَصل الاحباب الفارق بین الخطاء و الصواب، به فارسی.